Len Nupa is Being Attacked!

Len Nupa ကို ခိုးယူရန္ႀကံစည္ျခင္း
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

 ကမာၻ့ ေနရာ အႏွံ့အၿပား၌ ေတြ႔ရေသာ လူထုႏွင့္ ဆိုင္ေသာ သစ္ေတာ (Community Forest)လို႔ ေျပာဆို ေခၚေဝၚၾကေသာ ေတာအုပ္ ေတာနက္၊ သစ္ပင္ ထူထပ္ေသာ အရပ္ ႏွင့္ ရႈခင္းလွပၿပီး ရာသီဥတုကို ထိန္းခ်ဳပ္ ေပးေသာ ေနရာ အခိ်ိဳ႕ ကို ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ ရန္ အေရးႀကီးေၾကာင္း ကိုနားလည္ သေဘာေပါက္ ပါသည္။

Falam Prospect Workshop လို႔ အမည္ တပ္ေခၚ ထား တဲ့ အစည္းအေဝး ကို ဇူလိုင္လ ၇ ရက္ေန႔က ျပဳလုပ္ က်င္းပခဲ့ရာ ဖလမ္းလူထု က "ဖလမ္း ၿမိဳ႕နယ္အတြင္း ၌ တည္ရွိေနေသာ Buannel ကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ သစ္ေတာ (reserved forest) လုပ္ဖို႔ ရန္ အစိုးရ ထံ ေတာင္းေလ်ွာက္ သြားရန္ အစီအစဥ္ ရွိေၾကၾကာင္း" ဇူလိုင္လ ၁၀ရက္ေန႔တြင္ the Chinland Herald ဝဘ္ဆိုဒ္ စာမ်က္ႏွာ တြင္ ေဖာ္ျပထား ပါသည္။ သူတို႔ စာမ်က္ႏွာ ထဲမွာ ခ်င္းျပည္နယ္ သစ္ေတာ ဝန္ႀကီး ဦးမန္ဟင္းဒါလ္း က "မၾကာခင္မွာပဲ ဖလမ္းမို႔နယ္ထဲ၌ ရွိေသာ Buannel ႏွင့္ Zatual ေဒသ ကိုလည္း Reserved Forests အျဖစ္ ျပဳလုပ္သြား မည္လို႔ ေျပာၾကားေၾကာင့္" http://www.chinlandherald.com/2018/07/10/falam-peng-sungih-buannel-ram-cu-tahfel-a-si-ding/ ၌ ေရးသားထား ပါသည္။

Buannel လို႔ ဖလမ္း ႏွင့္ တျခား ဘာသာစကားသံုးေသာ လူမိ်ဳး အခိ်ဳ႕ကသာ ေခၚဆို ၾကတာ ျဖစ္ ေပမဲ့ သူ႔ အနီး တစ္ဝိုက္ က ေဒသခံေတြ ကေတာ့ Len Nupa လို႔ ေခၚဆို ၾကတာ ဘိုးေဘး ေဘဘင္ေခတ္ ကတည္း က ျဖစ္ပါသည္။ Buannel က ဖလမ္း ၿမိဳ႕နယ္ ထဲတြင္ တည္ရွိသည္ ဟု အထက္က Chinland Herald ကဆိုထား ပါသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ၎သည္ တီးတိန္ၿမိဳ႕နယ္ အတြင္း၌တည္ရွိေၾကာင္း ကို ေဖၚျပသြားမွာ ျဖစ္ ၿပီး ၿပယ္နယ္အစိုးရထံမွ ေတာင္းယူလို့ အလကား ရယူလို့ ရတဲ့ေနရာ အဟုတ္ေႀကာင္း သိေစအပ္ ပါသည္။

၁. ကပ္တဲလ္ေက်းရြာ ကို ခရစ္ႏွစ္ ၁၈၆၇ ခုႏွစ္တြင္ တည္ေထာင္ၿပီး နယ္စားနယ္ခံ ပူ ထြမ္းေထာင္း (Pu Thuam Thawng) က စိုးစံ အုပ္စိုးကြပ္ကဲခဲ့ သည္။ ဤကပ္တဲလ္ ေက်းရြာ ကို မတည္ထင္မွာ ပူထြမ္းေထာင္း က ဖလမ္း နယ္စားနယ္ခံ ၿဖစ္တဲ့ တာရွြန္း ေစာ္ဘြား ပူ ၾကြမ္ဘိ (Con Bik) ထံ၌ နြားေနာက္ ေကာင္ေရ ၁၂၀ အစား တူမီးေသနတ္ ၁၇လံုး၊ ဆင္စြယ္ တစ္စံု၊ ေမာင္း (အႀကီး) တစ္ခု၊ ရိုးရာေမာင္း(Daak) တစ္စံု၊ နြားေနာက္ ၁ ေကာင္၊ ေၿပာင္ အရွင္ တစ္ေကာင္၊ ႏွင့္ အရွင္ ဖမ္းထားတဲ့ Khuangleng သူႀကီးရဲ့ သမီးေတာ္ Vansing(Vanchhingi) တို့ကို ယူေဆာင္သြားၿပီး ကပ္တဲလ္နယ္ေၿမကို တရားဝင္ ဝယ္ထားပါသည္။ ထိုသို့ ဝယ္ယူရာတြင္ ပါဝင္ေသာ Len Nupa တည္ရွိရာ ေနရာ ၿဖစ္သည့္ Ailam ေတာင္ေႀကာတစ္ေလွ်ာက္ ဆင္းသြားၿပီး Innbuk ေတာင္ အထိ ပါဝင္ပါသည္။ Teeltui Zingsol Vol 1, pp. 9-12.

၂. ၁၉၁၀ ခုႏွစ္တြင္ ဗိုလ္မႉးႀကီး Brigate Luife က ကပ္တဲလ္ နယ္ေျမသတ္မွတ္ျခင္းကို ျပန္လည္ျပဳျပင္၍ "Pangding ေတာင္မွဆင္းသြား ၍ Ailam ေတာင္ေၾကာ (Len Nupa တည္ရွိရာ)သို႔ ဆင္းလာကာ Tuipi ေခ်ာင္း ကို လိုက္ကာ မဏိပူရျမစ္သို႔ ထိုးဆင္းသြားသည္။" Teeltui Zingsol, Vol 2, page 19.

၃.  Appointment Order of Chin Headmen Under Provision of Section 5 of the Chin Hills Regualtion -1896 အရ Deputy Commissioner တာဝန္ထမ္းေဆာင္သည့္ Lt. Col. LE Burne က ၾသဂုတ္လ ၅၊ ၁၉၃၀ ရက္စဲြပါ ထုတ္ျပန္ခ်က္အရ ပူထြမ္းေထာင္း ၏ ေျမးျဖစ္သူ ပူေထာင္းခိုလ်န္း (Pu Thawng Khua Lian) အုပ္ခ်ဴပ္ရန္ (jurisdiction) "Ailam ေတာင္ေၾကာမွ Ailam lui (Len Nupa မွ စီးလာေသာ ေခ်ာင္း ျဖစ္သည့္ Lua lui) အရင္းအထိ၊ Ailam lui မွ ဆင္းကာ Tuipi ေခ်ာင္းႏွင္း ဆံုကာ မဏိပူရျမစ္သို႔ ဆင္းသြားသည္။ (The ridge of Ailam mwell(Mual), to the source of Ailam Lui, (Lua Lui which is the water from Len Nupa) then down Ailam Lui to its confluence with the Tuipi Lui to its confluence with the Manipur River.)" ဟု တိတိက်က် မ်တ္တမ္းတင္ခဲ့သည္။ Teeltui Zingsol, Vol 2, p. 5, 18.

၄. ဒုတိယကမာၻ စစ္ႀကီး အတြင္း ၁၉၄၄ ခုႏွစ္တြင္ Commissioner ပူ ေထာင္းက်င့္ထန္ (Pu Thawng Cin Thang) ႏွင့္ Mr NW Kelly တို႔ ဦးေဆာင္ၿပီး Sukte Independent Army ကို ဖဲြ႔စည္း ၍ ဂ်ပန္စစ္သားေတြကို တိုက္ထုတ္ေနစဥ္ "ကပ္တဲလ္ ေျမ Len Nupa ေဒသတြင္" ေနရာယူထား ေၾကာင္း Pu Tual Khaw Mang က Buannel မွ Len Nupa သို့ အမည္ေပးထား ေသာ Teeltui Zingsol, Vol 2, p. v တြင္ ေဖာ္ျပထား သည္။

၅. Commissioner Pu Tual Khaw Mang (BA.; BL. Advocate) က "Len Nupa ဆိုတဲ့ နာမည္ေက်ာ္ ေဒသ ဟာ ပူ ထြမ္းေထာင္း က ပူ ႂကြမ္ဘိ ထံမွ ဝယ္ယူထားေသာ ေနရာ ေတြထဲ အပါအဝင္ျဖစ္သည္" ဟု Teeltui Zingsol, Vol 2 တြင္ရွင္းျပထားသည္။

၆. ေရွ႕ေန ပူ လ်န္းဇကမ္း (Pu Lian Za Kam) က "ဂ်ပန္စစ္ (ဒုတိယကမာၻစစ္) တံုးက ဝန္ေထာက္ NW Kelly, ပူ ေထာင္းက်င့္ထန္ ႏွင့္ လူ တစ္ခ်ိဳ႕တို႔သည္ မတ္လ ၁၄၊ ၁၉၄၄ ေန႔တြင္ ကပ္တဲလ္ နယ္ Len Nupa မွ Saiek သို႔ ေျပာင္းကာ စစ္ ဌါန (HQ) ထားသည္" ဟု SuangSuang Magazine စာမ်က္ႏွာ ၁၅၂ တြင္ မွတ္တမ္းတင္ထားေလ၏။
၇. ပူထြမ္းေထာင္း ၏ ျမစ္(great-grandson)ျဖစ္သူ ကေလးၿမိဳ႕ရွိ Leipi Baptist Church မွာ အသင္းအုပ္ ဆရာအျဖစ္ အမႈေတာ္ ေဆာင္ရြက္ေနေသာ Rev Sian Za Mung ကလည္း Len Nupa သည္ တီးတိန္ၿမိဳ႕နယ္ ကပ္တဲလ္ ေက်းရြာ ၏ နယ္နိမိတ္ တြင္း တည္ရွိတာမွန္ကန္ေၾကာင္း Teeltui Zingsol Vol 2, p. iv တြင္အတိအလင္း ေဖာ္ျပထားပါသည္။

၈. အုပ္ခ်ုပ္ေရး ဆိုင္ရာ ကိစၥ တိုင္းမွာ လက္စြဲ အေနနွင္႕ အသံုးျပုသည္႕ တီးတိန္ၿမိဳ႕ အေထြေထြ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႉး ရံုး လက္ေအာက္ရွိ နယ္ေျမစရင္း အရ Len Nupa သည္ တီးတိန္ျမို့နယ္ ကပ္တဲလ္ ေက်းရြာအုပ္စု ၏ နယ္ပယ္အတြင္းတြင္ တည္ရွိေၾကာင္း တိတိက်က် ေဖာ္ၫြန္းထား ပါသည္။

Buannel ဟု ေၿပာႀကေသာ Len Nupa ကို ၿမို့နယ္ နယ္နိမိတ္ ကို ေက်ာ္လြန္ကာ ဖလမ္းတို့က ခ်င္းၿပည္နယ္အစိုးရထံမွ အနိင္အထက္ ၿပခိုးယူရန္ ႀကိုးစားၿပီး ေတာင္းေလွ်ာက္ရန္ စီစဥ္သည္ ဟု သံုးသပ္ ပါသည္။
ဒီ Len Nupa ကို အစိုးရ ႏွင့္ အပစ္အခတ္ ၇ပ္စဲေရး စာခ်ူပ္ ခ်ူပ္ဆိုထားေသာ ခ်င္း အမိ်ိးသား တပ္မေတာ္ (CNF) က ၂၀၁၃ ခုနွစ္တြင္ ပိုက္ဆံႏွင့္ ဝယ္ယူရန္ ခ်င္းၿပည္နယ္ အစိုးရထံ စာပို့ ခဲ့ေႀကာင္း https://sianzun.blogspot.com/2014/09/lennupa-leh-cnf.html မွာ ဖတ္ရွူေလ့လာ ႏိုင္ပါသည္။

Unicode:
[Zawgyi]
Len Nupa ကို ခိုးယူရန္ႀကံစည္ျခင္း
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

 ကမာၻ႔ ေနရာ အႏွံ႕အျပား၌ ေတြ႕ရေသာ လူထုႏွင့္ ဆိုင္ေသာ သစ္ေတာ (Community Forest)လို႔ ေျပာဆို ေခၚေဝၚၾကေသာ ေတာအုပ္ ေတာနက္၊ သစ္ပင္ ထူထပ္ေသာ အရပ္ ႏွင့္ ရႈခင္းလွပၿပီး ရာသီဥတုကို ထိန္းခ်ဳပ္ ေပးေသာ ေနရာ အခ်ိဳ႕ ကို ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ ရန္ အေရးႀကီးေၾကာင္း ကိုနားလည္ သေဘာေပါက္ ပါသည္။

Falam Prospect Workshop လို႔ အမည္ တပ္ေခၚ ထား တဲ့ အစည္းအေဝး ကို ဇူလိုင္လ ၇ ရက္ေန႕က ျပဳလုပ္ က်င္းပခဲ့ရာ ဖလမ္းလူထု က "ဖလမ္း ၿမိဳ႕နယ္အတြင္း ၌ တည္ရွိေနေသာ Buannel ကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ သစ္ေတာ (reserved forest) လုပ္ဖို႔ ရန္ အစိုးရ ထံ ေတာင္းေလွ်ာက္ သြားရန္ အစီအစဥ္ ရွိေၾကၾကာင္း" ဇူလိုင္လ ၁၀ရက္ေန႕တြင္ the Chinland Herald ဝဘ္ဆိုဒ္ စာမ်က္ႏွာ တြင္ ေဖာ္ျပထား ပါသည္။ သူတို႔ စာမ်က္ႏွာ ထဲမွာ ခ်င္းျပည္နယ္ သစ္ေတာ ဝန္ႀကီး ဦးမန္ဟင္းဒါလ္း က "မၾကာခင္မွာပဲ ဖလမ္းမို႔နယ္ထဲ၌ ရွိေသာ Buannel ႏွင့္ Zatual ေဒသ ကိုလည္း Reserved Forests အျဖစ္ ျပဳလုပ္သြား မည္လို႔ ေျပာၾကားေၾကာင့္" http://www.chinlandherald.com/2018/07/10/falam-peng-sungih-buannel-ram-cu-tahfel-a-si-ding/ ၌ ေရးသားထား ပါသည္။

Buannel လို႔ ဖလမ္း ႏွင့္ တျခား ဘာသာစကားသုံးေသာ လူမ်ိဳး အခ်ိဳ႕ကသာ ေခၚဆို ၾကတာ ျဖစ္ ေပမဲ့ သူ႕ အနီး တစ္ဝိုက္ က ေဒသခံေတြ ကေတာ့ Len Nupa လို႔ ေခၚဆို ၾကတာ ဘိုးေဘး ေဘဘင္ေခတ္ ကတည္း က ျဖစ္ပါသည္။ Buannel က ဖလမ္း ၿမိဳ႕နယ္ ထဲတြင္ တည္ရွိသည္ ဟု အထက္က Chinland Herald ကဆိုထား ပါသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ၎သည္ တီးတိန္ၿမိဳ႕နယ္ အတြင္း၌တည္ရွိေၾကာင္း ကို ေဖၚျပသြားမွာ ျဖစ္ ၿပီး ျပယ္နယ္အစိုးရထံမွ ေတာင္းယူလို႔ အလကား ရယူလို႔ ရတဲ့ေနရာ အဟုတ္ေၾကာင္း သိေစအပ္ ပါသည္။

၁. ကပ္တဲလ္ေက်း႐ြာ ကို ခရစ္ႏွစ္ ၁၈၆၇ ခုႏွစ္တြင္ တည္ေထာင္ၿပီး နယ္စားနယ္ခံ ပူ ထြမ္းေထာင္း (Pu Thuam Thawng) က စိုးစံ အုပ္စိုးကြပ္ကဲခဲ့ သည္။ ဤကပ္တဲလ္ ေက်း႐ြာ ကို မတည္ထင္မွာ ပူထြမ္းေထာင္း က ဖလမ္း နယ္စားနယ္ခံ ျဖစ္တဲ့ တာရွြန္း ေစာ္ဘြား ပူ ႂကြမ္ဘိ (Con Bik) ထံ၌ ႏြားေနာက္ ေကာင္ေရ ၁၂၀ အစား တူမီးေသနတ္ ၁၇လုံး၊ ဆင္စြယ္ တစ္စုံ၊ ေမာင္း (အႀကီး) တစ္ခု၊ ရိုးရာေမာင္း(Daak) တစ္စုံ၊ ႏြားေနာက္ ၁ ေကာင္၊ ေျပာင္ အရွင္ တစ္ေကာင္၊ ႏွင့္ အရွင္ ဖမ္းထားတဲ့ Khuangleng သူႀကီးရဲ႕ သမီးေတာ္ Vansing(Vanchhingi) တို႔ကို ယူေဆာင္သြားၿပီး ကပ္တဲလ္နယ္ေျမကို တရားဝင္ ဝယ္ထားပါသည္။ ထိုသို႔ ဝယ္ယူရာတြင္ ပါဝင္ေသာ Len Nupa တည္ရွိရာ ေနရာ ျဖစ္သည့္ Ailam ေတာင္ေၾကာတစ္ေလွ်ာက္ ဆင္းသြားၿပီး Innbuk ေတာင္ အထိ ပါဝင္ပါသည္။ Teeltui Zingsol Vol 1, pp. 9-12.

၂. ၁၉၁၀ ခုႏွစ္တြင္ ဗိုလ္မႉးႀကီး Brigate Luife က ကပ္တဲလ္ နယ္ေျမသတ္မွတ္ျခင္းကို ျပန္လည္ျပဳျပင္၍ "Pangding ေတာင္မွဆင္းသြား ၍ Ailam ေတာင္ေၾကာ (Len Nupa တည္ရွိရာ)သို႔ ဆင္းလာကာ Tuipi ေခ်ာင္း ကို လိုက္ကာ မဏိပူရျမစ္သို႔ ထိုးဆင္းသြားသည္။" Teeltui Zingsol, Vol 2, page 19.

၃.  Appointment Order of Chin Headmen Under Provision of Section 5 of the Chin Hills Regualtion -1896 အရ Deputy Commissioner တာဝန္ထမ္းေဆာင္သည့္ Lt. Col. LE Burne က ၾသဂုတ္လ ၅၊ ၁၉၃၀ ရက္စြဲပါ ထုတ္ျပန္ခ်က္အရ ပူထြမ္းေထာင္း ၏ ေျမးျဖစ္သူ ပူေထာင္းခိုလ်န္း (Pu Thawng Khua Lian) အုပ္ခ်ဴပ္ရန္ (jurisdiction) "Ailam ေတာင္ေၾကာမွ Ailam lui (Len Nupa မွ စီးလာေသာ ေခ်ာင္း ျဖစ္သည့္ Lua lui) အရင္းအထိ၊ Ailam lui မွ ဆင္းကာ Tuipi ေခ်ာင္းႏွင္း ဆုံကာ မဏိပူရျမစ္သို႔ ဆင္းသြားသည္။ (The ridge of Ailam mwell(Mual), to the source of Ailam Lui, (Lua Lui which is the water from Len Nupa) then down Ailam Lui to its confluence with the Tuipi Lui to its confluence with the Manipur River.)" ဟု တိတိက်က် မ်တ္တမ္းတင္ခဲ့သည္။ Teeltui Zingsol, Vol 2, p. 5, 18.

၄. ဒုတိယကမာၻ စစ္ႀကီး အတြင္း ၁၉၄၄ ခုႏွစ္တြင္ Commissioner ပူ ေထာင္းက်င့္ထန္ (Pu Thawng Cin Thang) ႏွင့္ Mr NW Kelly တို႔ ဦးေဆာင္ၿပီး Sukte Independent Army ကို ဖြဲ႕စည္း ၍ ဂ်ပန္စစ္သားေတြကို တိုက္ထုတ္ေနစဥ္ "ကပ္တဲလ္ ေျမ Len Nupa ေဒသတြင္" ေနရာယူထား ေၾကာင္း Pu Tual Khaw Mang က Buannel မွ Len Nupa သို႔ အမည္ေပးထား ေသာ Teeltui Zingsol, Vol 2, p. v တြင္ ေဖာ္ျပထား သည္။

၅. Commissioner Pu Tual Khaw Mang (BA.; BL. Advocate) က "Len Nupa ဆိုတဲ့ နာမည္ေက်ာ္ ေဒသ ဟာ ပူ ထြမ္းေထာင္း က ပူ ႂကြမ္ဘိ ထံမွ ဝယ္ယူထားေသာ ေနရာ ေတြထဲ အပါအဝင္ျဖစ္သည္" ဟု Teeltui Zingsol, Vol 2 တြင္ရွင္းျပထားသည္။

၆. ေရွ႕ေန ပူ လ်န္းဇကမ္း (Pu Lian Za Kam) က "ဂ်ပန္စစ္ (ဒုတိယကမာၻစစ္) တုံးက ဝန္ေထာက္ NW Kelly, ပူ ေထာင္းက်င့္ထန္ ႏွင့္ လူ တစ္ခ်ိဳ႕တို႔သည္ မတ္လ ၁၄၊ ၁၉၄၄ ေန႕တြင္ ကပ္တဲလ္ နယ္ Len Nupa မွ Saiek သို႔ ေျပာင္းကာ စစ္ ဌါန (HQ) ထားသည္" ဟု SuangSuang Magazine စာမ်က္ႏွာ ၁၅၂ တြင္ မွတ္တမ္းတင္ထားေလ၏။
၇. ပူထြမ္းေထာင္း ၏ ျမစ္(great-grandson)ျဖစ္သူ ကေလးၿမိဳ႕ရွိ Leipi Baptist Church မွာ အသင္းအုပ္ ဆရာအျဖစ္ အမႈေတာ္ ေဆာင္႐ြက္ေနေသာ Rev Sian Za Mung ကလည္း Len Nupa သည္ တီးတိန္ၿမိဳ႕နယ္ ကပ္တဲလ္ ေက်း႐ြာ ၏ နယ္နိမိတ္ တြင္း တည္ရွိတာမွန္ကန္ေၾကာင္း Teeltui Zingsol Vol 2, p. iv တြင္အတိအလင္း ေဖာ္ျပထားပါသည္။

၈. အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ဆိုင္ရာ ကိစၥ တိုင္းမွာ လက္စြဲ အေနႏွင့္ အသုံးျပဳသည့္ တီးတိန္ၿမိဳ႕ အေထြေထြ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႉး ႐ုံး လက္ေအာက္ရွိ နယ္ေျမစရင္း အရ Len Nupa သည္ တီးတိန္ၿမိဳ႕နယ္ ကပ္တဲလ္ ေက်း႐ြာအုပ္စု ၏ နယ္ပယ္အတြင္းတြင္ တည္ရွိေၾကာင္း တိတိက်က် ေဖာ္ၫြန္းထား ပါသည္။

Buannel ဟု ေျပာၾကေသာ Len Nupa ကို ၿမိဳ႕နယ္ နယ္နိမိတ္ ကို ေက်ာ္လြန္ကာ ဖလမ္းတို႔က ခ်င္းျပည္နယ္အစိုးရထံမွ အနိင္အထက္ ျပခိုးယူရန္ ႀကိဳးစားၿပီး ေတာင္းေလွ်ာက္ရန္ စီစဥ္သည္ ဟု သုံးသပ္ ပါသည္။
ဒီ Len Nupa ကို အစိုးရ ႏွင့္ အပစ္အခတ္ ၇ပ္စဲေရး စာခ်ဴပ္ ခ်ဴပ္ဆိုထားေသာ ခ်င္း အမ်ိးသား တပ္မေတာ္ (CNF) က ၂၀၁၃ ခုႏွစ္တြင္ ပိုက္ဆံႏွင့္ ဝယ္ယူရန္ ခ်င္းျပည္နယ္ အစိုးရထံ စာပို႔ ခဲ့ေၾကာင္း https://sianzun.blogspot.com/2014/09/lennupa-leh-cnf.html မွာ ဖတ္ရႉေလ့လာ နိုင္ပါသည္။

https://sianzun.blogspot.com/2018/07/len-nupa-is-being-attacked.html

[Unicode]

Len Nupa ကို ခိုးယူရန်ကြံစည်ခြင်း
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

 ကမ္ဘာ့ နေရာ အနှံ့အပြား၌ တွေ့ရသော လူထုနှင့် ဆိုင်သော သစ်တော (Community Forest)လို့ ပြောဆို ခေါ်ဝေါ်ကြသော တောအုပ် တောနက်၊ သစ်ပင် ထူထပ်သော အရပ် နှင့် ရှုခင်းလှပပြီး ရာသီဥတုကို ထိန်းချုပ် ပေးသော နေရာ အချို့ ကို ထိန်းသိမ်း စောင့်ရှောက် ရန် အရေးကြီးကြောင်း ကိုနားလည် သဘောပေါက် ပါသည်။

Falam Prospect Workshop လို့ အမည် တပ်ခေါ် ထား တဲ့ အစည်းအဝေး ကို ဇူလိုင်လ ၇ ရက်နေ့က ပြုလုပ် ကျင်းပခဲ့ရာ ဖလမ်းလူထု က "ဖလမ်း မြို့နယ်အတွင်း ၌ တည်ရှိနေသော Buannel ကို ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ သစ်တော (reserved forest) လုပ်ဖို့ ရန် အစိုးရ ထံ တောင်းလျှောက် သွားရန် အစီအစဉ် ရှိကြေကြာင်း" ဇူလိုင်လ ၁၀ရက်နေ့တွင် the Chinland Herald ဝဘ်ဆိုဒ် စာမျက်နှာ တွင် ဖော်ပြထား ပါသည်။ သူတို့ စာမျက်နှာ ထဲမှာ ချင်းပြည်နယ် သစ်တော ဝန်ကြီး ဦးမန်ဟင်းဒါလ်း က "မကြာခင်မှာပဲ ဖလမ်းမို့နယ်ထဲ၌ ရှိသော Buannel နှင့် Zatual ဒေသ ကိုလည်း Reserved Forests အဖြစ် ပြုလုပ်သွား မည်လို့ ပြောကြားကြောင့်" http://www.chinlandherald.com/2018/07/10/falam-peng-sungih-buannel-ram-cu-tahfel-a-si-ding/ ၌ ရေးသားထား ပါသည်။

Buannel လို့ ဖလမ်း နှင့် တခြား ဘာသာစကားသုံးသော လူမျိုး အချို့ကသာ ခေါ်ဆို ကြတာ ဖြစ် ပေမဲ့ သူ့ အနီး တစ်ဝိုက် က ဒေသခံတွေ ကတော့ Len Nupa လို့ ခေါ်ဆို ကြတာ ဘိုးဘေး ဘေဘင်ခေတ် ကတည်း က ဖြစ်ပါသည်။ Buannel က ဖလမ်း မြို့နယ် ထဲတွင် တည်ရှိသည် ဟု အထက်က Chinland Herald ကဆိုထား ပါသည်။ သို့သော်လည်း ၎င်းသည် တီးတိန်မြို့နယ် အတွင်း၌တည်ရှိကြောင်း ကို ဖေါ်ပြသွားမှာ ဖြစ် ပြီး ပြယ်နယ်အစိုးရထံမှ တောင်းယူလို့ အလကား ရယူလို့ ရတဲ့နေရာ အဟုတ်ကြောင်း သိစေအပ် ပါသည်။

၁. ကပ်တဲလ်ကျေးရွာ ကို ခရစ်နှစ် ၁၈၆၇ ခုနှစ်တွင် တည်ထောင်ပြီး နယ်စားနယ်ခံ ပူ ထွမ်းထောင်း (Pu Thuam Thawng) က စိုးစံ အုပ်စိုးကွပ်ကဲခဲ့ သည်။ ဤကပ်တဲလ် ကျေးရွာ ကို မတည်ထင်မှာ ပူထွမ်းထောင်း က ဖလမ်း နယ်စားနယ်ခံ ဖြစ်တဲ့ တာရှွန်း စော်ဘွား ပူ ကြွမ်ဘိ (Con Bik) ထံ၌ နွားနောက် ကောင်ရေ ၁၂၀ အစား တူမီးသေနတ် ၁၇လုံး၊ ဆင်စွယ် တစ်စုံ၊ မောင်း (အကြီး) တစ်ခု၊ ရိုးရာမောင်း(Daak) တစ်စုံ၊ နွားနောက် ၁ ကောင်၊ ပြောင် အရှင် တစ်ကောင်၊ နှင့် အရှင် ဖမ်းထားတဲ့ Khuangleng သူကြီးရဲ့ သမီးတော် Vansing(Vanchhingi) တို့ကို ယူဆောင်သွားပြီး ကပ်တဲလ်နယ်မြေကို တရားဝင် ဝယ်ထားပါသည်။ ထိုသို့ ဝယ်ယူရာတွင် ပါဝင်သော Len Nupa တည်ရှိရာ နေရာ ဖြစ်သည့် Ailam တောင်ကြောတစ်လျှောက် ဆင်းသွားပြီး Innbuk တောင် အထိ ပါဝင်ပါသည်။ Teeltui Zingsol Vol 1, pp. 9-12.

၂. ၁၉၁၀ ခုနှစ်တွင် ဗိုလ်မှူးကြီး Brigate Luife က ကပ်တဲလ် နယ်မြေသတ်မှတ်ခြင်းကို ပြန်လည်ပြုပြင်၍ "Pangding တောင်မှဆင်းသွား ၍ Ailam တောင်ကြော (Len Nupa တည်ရှိရာ)သို့ ဆင်းလာကာ Tuipi ချောင်း ကို လိုက်ကာ မဏိပူရမြစ်သို့ ထိုးဆင်းသွားသည်။" Teeltui Zingsol, Vol 2, page 19.

၃.  Appointment Order of Chin Headmen Under Provision of Section 5 of the Chin Hills Regualtion -1896 အရ Deputy Commissioner တာဝန်ထမ်းဆောင်သည့် Lt. Col. LE Burne က သြဂုတ်လ ၅၊ ၁၉၃၀ ရက်စွဲပါ ထုတ်ပြန်ချက်အရ ပူထွမ်းထောင်း ၏ မြေးဖြစ်သူ ပူထောင်းခိုလျန်း (Pu Thawng Khua Lian) အုပ်ချူပ်ရန် (jurisdiction) "Ailam တောင်ကြောမှ Ailam lui (Len Nupa မှ စီးလာသော ချောင်း ဖြစ်သည့် Lua lui) အရင်းအထိ၊ Ailam lui မှ ဆင်းကာ Tuipi ချောင်းနှင်း ဆုံကာ မဏိပူရမြစ်သို့ ဆင်းသွားသည်။ (The ridge of Ailam mwell(Mual), to the source of Ailam Lui, (Lua Lui which is the water from Len Nupa) then down Ailam Lui to its confluence with the Tuipi Lui to its confluence with the Manipur River.)" ဟု တိတိကျကျ မျတ်တမ်းတင်ခဲ့သည်။ Teeltui Zingsol, Vol 2, p. 5, 18.

၄. ဒုတိယကမ္ဘာ စစ်ကြီး အတွင်း ၁၉၄၄ ခုနှစ်တွင် Commissioner ပူ ထောင်းကျင့်ထန် (Pu Thawng Cin Thang) နှင့် Mr NW Kelly တို့ ဦးဆောင်ပြီး Sukte Independent Army ကို ဖွဲ့စည်း ၍ ဂျပန်စစ်သားတွေကို တိုက်ထုတ်နေစဉ် "ကပ်တဲလ် မြေ Len Nupa ဒေသတွင်" နေရာယူထား ကြောင်း Pu Tual Khaw Mang က Buannel မှ Len Nupa သို့ အမည်ပေးထား သော Teeltui Zingsol, Vol 2, p. v တွင် ဖော်ပြထား သည်။

၅. Commissioner Pu Tual Khaw Mang (BA.; BL. Advocate) က "Len Nupa ဆိုတဲ့ နာမည်ကျော် ဒေသ ဟာ ပူ ထွမ်းထောင်း က ပူ ကြွမ်ဘိ ထံမှ ဝယ်ယူထားသော နေရာ တွေထဲ အပါအဝင်ဖြစ်သည်" ဟု Teeltui Zingsol, Vol 2 တွင်ရှင်းပြထားသည်။

၆. ရှေ့နေ ပူ လျန်းဇကမ်း (Pu Lian Za Kam) က "ဂျပန်စစ် (ဒုတိယကမ္ဘာစစ်) တုံးက ဝန်ထောက် NW Kelly, ပူ ထောင်းကျင့်ထန် နှင့် လူ တစ်ချို့တို့သည် မတ်လ ၁၄၊ ၁၉၄၄ နေ့တွင် ကပ်တဲလ် နယ် Len Nupa မှ Saiek သို့ ပြောင်းကာ စစ် ဌါန (HQ) ထားသည်" ဟု SuangSuang Magazine စာမျက်နှာ ၁၅၂ တွင် မှတ်တမ်းတင်ထားလေ၏။
၇. ပူထွမ်းထောင်း ၏ မြစ်(great-grandson)ဖြစ်သူ ကလေးမြို့ရှိ Leipi Baptist Church မှာ အသင်းအုပ် ဆရာအဖြစ် အမှုတော် ဆောင်ရွက်နေသော Rev Sian Za Mung ကလည်း Len Nupa သည် တီးတိန်မြို့နယ် ကပ်တဲလ် ကျေးရွာ ၏ နယ်နိမိတ် တွင်း တည်ရှိတာမှန်ကန်ကြောင်း Teeltui Zingsol Vol 2, p. iv တွင်အတိအလင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

၈. အုပ်ချုပ်ရေး ဆိုင်ရာ ကိစ္စ တိုင်းမှာ လက်စွဲ အနေနှင့် အသုံးပြုသည့် တီးတိန်မြို့ အထွေထွေ အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ရုံး လက်အောက်ရှိ နယ်မြေစရင်း အရ Len Nupa သည် တီးတိန်မြို့နယ် ကပ်တဲလ် ကျေးရွာအုပ်စု ၏ နယ်ပယ်အတွင်းတွင် တည်ရှိကြောင်း တိတိကျကျ ဖော်ညွန်းထား ပါသည်။

Buannel ဟု ပြောကြသော Len Nupa ကို မြို့နယ် နယ်နိမိတ် ကို ကျော်လွန်ကာ ဖလမ်းတို့က ချင်းပြည်နယ်အစိုးရထံမှ အနိင်အထက် ပြခိုးယူရန် ကြိုးစားပြီး တောင်းလျှောက်ရန် စီစဉ်သည် ဟု သုံးသပ် ပါသည်။
ဒီ Len Nupa ကို အစိုးရ နှင့် အပစ်အခတ် ၇ပ်စဲရေး စာချူပ် ချူပ်ဆိုထားသော ချင်း အမျိးသား တပ်မတော် (CNF) က ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် ပိုက်ဆံနှင့် ဝယ်ယူရန် ချင်းပြည်နယ် အစိုးရထံ စာပို့ ခဲ့ကြောင်း https://sianzun.blogspot.com/2014/09/lennupa-leh-cnf.html မှာ ဖတ်ရှူလေ့လာ နိုင်ပါသည်။

https://sianzun.blogspot.com/2018/07/len-nupa-is-being-attacked.html