Buannel atangin Lennupa ah

Buannel hi Kaptel hmar lam melthum vel a hla ah a awm. Kaptel chu chin state, tedim sub division chhunga awm a ni. Kaptel atngin a panna tur kawng hnatlangin an lo sial thin. Tunah pawh Motor Cycle kal theihna turin Kaptel VCP pu Do Za Thawng hovin an sial mek a ni. Buannel hi acre 10 vel a zau ni in tuifinriat zawl atangin 7,256 feet a sang a ni. Tlang pahnih infin in a siam hmun nuam deuh mai a ni. Tlang chip anih angin thli a thaw heuh heuh renga, pangpar chi hrang hrang an par vul chuk reng bawk. Ramngaw chhah tak in a hual chhuak vek bawk. A laiah luite kawi kual nalh deuh a luang bawk a ni.

Pu Thuam Thawng chuan Kaptel khua hi kum 1867 ah a sat a. Khua leh khua indo hunlai anih avang chuan ral ven awlsam nan Suangzang leh Tuitawh khua a din belh a. Ral awm leh awm loh kum khatah vawi thum tal enthla turin pu Kai Tuah chu mawhphurhna a pe a. Nikhat ral enthla tur in a va kal a hmun nuam deuh mai hi a hmu a. Chulai hmun a khaw din dan tur a ngaih tuah ta a. A va kal leh a khua a thim ta tihah naupang zai leh khuang ri te a hriat avangin khua chu a din duh ta lo a ni.Chu hmun nuam tak mai chu a lei a dip tha em em a. Chuvang chuan pu Kai Tuah chuan chulai hmun chu Buannel(lei dip tha) ti in hming a phuah ta a ni.

Ni khat chu pu Kai Tuah an a ral enthlakna ah mihring hniak a hmu a. A han chhui zel a. Mipa pakhat luikam ah va hmu in a man ta a.” Ka ram leh khua Kaptel run tumin i rawn enthla vel a ni maw? Ka man ang che” a ti a. Chupa chuan, “Bocung mi ka ni a, helai hi Lennupa kan ti. Ramsa pianna hmun a ni in kan hria a. Ramsate chunga thunei lalnu Chawngtinleri hnena ramsa dil tura lo kal ka ni. Khawngaih takin min man lo hram ang che” a ti a. Pu Kai Tuah chuan “Kan in man leh kan inthah hian hlawkna a nei lo. Chuvangin thianah i insiam zawk ang hmiang” a ti a. An inthianna ti nghet tur chuan chu an intawhna hmun hming thlak an remti ta a. Buannel ni thin kha Lennupa tiin an thlak ta a ni. A awmzia chu ‘Mual Nupa’ tihna a ni. Mual pahnih a awm a pakhat a nu ni-in a pakhat zawk chu a pa a ni.

Tlangbawk te reuh tete a awm deuh fur a. Chungah chuan purun var lian deuh mai mihring chin ni si lo a awm thluah mai a ni. Hmanlai chuan fu pawh a to ve thin a, tunah erawh chuan a rem zo ta. Thing chi khat Nahlun an tih mai pawh a to a, mahse hei chu mibo ho chauh in an hmu thei thung. A chhehvel ah chuan sava chi hrang hrang an tam hle bawk. Chhun reh lai in ramsa t etui in tur in an va kal thin. Zan lam ah phei chuan Sai te pawh an va kal thin a ni awm e. Lungphek lian deuh mai pakhat a awm a. Chu chu suang innka(lung dawhka) an ti. Feet 10 a sei leh feet 15 a hlai a ni. Buannel atang chuan khaw tam tak a lang thei a ni.

Buannel hian chanchin a ngahin sawi dan chi hrang pawh a tam hle. Kan pi leh pute chuan ramhuai te khua ni tur ah an ngai. Kan unau Hualngo ho chuan ramsate pianna leh a neitute awmna ah an ngai hial a ni. Ramsa Lalnu Chawngtinleri hnenah ramsa an va dil thin a ni awm e. A sawi uar deuh phei chuan a nawm em avangin a tlawhtuten haw an chak ngai lo an ti. Hman lai chuan a lui hnar lamah mihring luak thawm a awm thin avangin “Lua zang”(luak zawl) an lo ti hmasa a ni. A hmun ah chuan Lua zang emaw Lennupa emaw an ti ngam ngai lo. Hausapi(Lal) anih loh pawh in i pute khua(kan pute khua) an ti mai thin. Nichina kan sawi lung phek pawh kha Hausapi Innka(Lal dawhka) an ti mai thin. Khatia an tih loh chuan bo mai a awl thin.

Mithi an awm in helai hmun an thlarau hian a paltlang thin a ni awm e. Hmanlai chuan kut an neih in mithi thlaraute pawh in an rawn chhim ve thin a. Zing khawvar hma in Buannel lam ah an haw leh thin. Helai hmunah hian “lungmuan lui” (thlamuanna lui)a awm a. Chu lui a tui luang chu ‘zuan loh tui’ an ti. A awmzia chu lunglen tawh lohna tur tui tihna a ni. Mi an thih in buannel an paltlang a khatah tui an lo in tir a, in lam an ngaihna zawng zawng a bo ta thin a ni.

Vawi khat chu Kaptel khua pu Phawng Gin lo a riak chuan zan ah “Ka fu ei avangin ka ha a sen vek” tia naupang zairi a hria. Ramvakho an bo zeuh zeuh bawk. Zan ah khuang tum ri hriat tur a awm deuh reng a ni awm e. Vawikhat chu sapel ramvak ho in mi tawng ri an hria a. An han zawng vel a an hmu thei si lo. Bakah tawng pawh an hre zui thei ta lova. A tawpah an beng lei nen insi in an han d ah chhin a. Chuveleh tawng ri chu an hre leh thei ta. Chu chu’Lei pau(lei tawng) an ti. Vawi khat pawh lui kawi deuh a luang kha an tia chhia a. A hnu lawkah a ngai bawk in a lo awm leh thin. Kum 1962 khan Thuklai khua atangin Sir Mang Thawng leh sikul naupang engemaw zat Buannel ah an va kal a. Varung chi khat thau deuh mai an kap a, mahse an man lo. Zanah a mumangah chuan hmeichhe naupang pakhat in” Kan ar min kah sak ringawt a, ka pa a thinrim the mai ania aw. Man ula chuan ka pa hian a dim lo viau ang che u. Kap tawh reng reng suh u” a va ti a ni.

Buannel chanchin kan han chhui chian chuan pu Kai Tuah rilru thatzia kan hmu thei a ni. An hun lai kha indo leh lu inlaksak hun kha ania. A mi man pawh that in a lu hawn daih se chu a hming than phah viau ang. Amaherawhchu ani ngaihah chuan in man leh inthah hian hlawkna engmah a nei lo a ni. Khatiang a ngaihtuahna tha leh puitling hi a hun lai chuan tuman an nei pha lo a ni. Chuvangin pu Kai Tuah hi Zohnahthlak zinga Human Rights ngaihtuah chhuak hmasa leh hmang hmasa ber a tih theih hial awm e.

Ziaktu: Thangpi

Src: http://www.misual.com/2013/03/02/buannel-atangin-lennupa-ah/
NB: link a thih tawh avangin mi hriatthiam kan ngen e

ရင္နင့္ဖြယ္ စာမတတ္တဲ့ ေကာ်င္းသားေလး

ဆရာမနာမည္က ‘ ေဒၚသီတာေဆြ ‘တပည့္ေလးနာမည္က ‘တက္တူ ‘ ေက်ာင္းစဖြင့္ဖြင့္ခ်င္းေန႔မွာေတာ့ ငါးတန္းရဲ႕အတန္းေရွ႕မွာ ရပ္ရင္း အတန္းပိုင္ဆရာမေလး ေဒၚ သီတာေဆြဟာ သူ႕အတန္းကို မုသားတစ္ခြန္းနဲ႔အစခ်ီလိုက္ပါတယ္။ တျခားဆရာမေတြလိုပါပဲ။ ေဒၚသီတာေဆြဟာလည္း သူ႕တပည့္ေလးေတြကို ေစ့ေစ့ၾကည့္ရင္း သူ ဟာ တပည့္တိုင္းကို အယုတ္အလတ္အျမတ္မေရြးခ်စ္ခင္ပါတယ္လို႔ ေျပာလိုက္တာပါပဲ။ဒါေပမယ့္ ေဒၚ သီတာေဆြအေနနဲ႔ တပည့္တိုင္းကို အယုတ္အလတ္အျမတ္မေရြး ခ်စ္ခင္ဖို႔ဆိုတာ မလြယ္လွပါဘူး။ အေၾကာင္းကေတာ့ ေရွ႕ဆံုးတန္းက ထိုင္ခံုမွာေလ်ာ့တိေလ်ာ့ရဲနဲ႔ ပံု႔ပံု႔ေလးထိုင္ေနတဲ့ ‘တက္တူ ‘ ဆိုတဲ့ ေက်ာင္းသားေလးတစ္ေယာက္ေၾကာင့္ပါ။
 ေဒၚသီတာေဆြဟာ အရင္ႏွစ္ကတည္းကတက္တူကို သတိထားမိခဲ့တယ္။သည္ကေလးက အျခားကေလးေတြနဲ႔ ရင္းရင္းႏီွးႏီွး ေဆာ့ကစားေလ့မရိွဘူး။အဝတ္အစားေတြကလည္း ဖိုသီဖတ္သီ။ ေရလည္း ခ်ဳိးမွ ခ်ဳိးရဲ႕လားမသိ။တက္တူကိုၾကည့္ရတာ ေတာ္ေတာ့္ကို ကစုတ္ကတ္နဲ႔။ ဒီႏွစ္ သူ႕အခန္းထဲကို တက္တူ ေရာက္လာတဲ့အခါမွာေတာ့ ေဒၚသီတာေဆြ အေတာ္စိတ္ပ်က္ ေနတယ္။အဆင္ေျပခ်င္ေတာ့ တက္တူရဲ႕ ေလ့က်င့္ခန္းစာအုပ္ေတြကို စစ္ရတဲ့အခါမွာ ေဒၚသီတာေဆြဟာသူ႕ရင္ထဲက အစိုင္အခဲကို ေခ်ဖ်က္ခြင့္ရသြားတယ္။မင္နီထူထူႀကီးနဲ႔ ၾကက္ေျခခတ္အႀကီးႀကီးေတြကို ထင္းထင္းႀကီး ျခစ္လို႔ရသြားတယ္ေလ။တက္တူရဲ႕လပတ္စာေမးပြဲအေျဖလႊာမွာ ‘ ႐ံႈး ‘ ဆိုတဲ့စာလံုးႀကီးကိုေရးခ်လိုက္တာမ်ား အင္မတန္အားရေက်နပ္တဲ့အမူ အရာနဲ႔။
ဒၚသီတာေဆြ အလုပ္ဝင္ေနတဲ့ေက်ာင္းမွာကကေလးေတြရဲ႕ ေနာက္ေၾကာင္းမွတ္တမ္းေတြကို ဆရာ ေတြက မျဖစ္မေန သံုးသပ္ၾကရတယ္။အခုႏွစ္ ကေလးေတြရဲ႕ ေနာက္ေၾကာင္းကို ျပန္စစ္တဲ့အခါ ေဒၚသီတာေဆြဟာတက္တူရဲ႕ေနာက္ေၾကာင္းကို ေနာက္ဆံုးမွ စစ္တယ္။ဒါေပမယ့္ ေနာက္ဆံုးမွစစ္တဲ့တက္တူရဲ႕ေနာက္ေၾကာင္း ကို လွန္လိုက္တာနဲ႔ တၿပိဳင္နက္ ေဒၚသီတာေဆြ ပါးစပ္အေဟာင္းသားျဖစ္သြားပါေတာ့တယ္။ တက္တူရဲ႕ ပထမတန္းဆရာမက ဒီလိုေရးထားတယ္။ ” ေမာင္တက္တူသည္ ဉာဏ္ထက္ျမတ္ၿပီးေပ်ာ္ေပ်ာ္ရႊင္ရႊင္ ေနတတ္သူျဖစ္သည္။ေက်ာင္းစာမ်ား ကို သန္႔ရွင္းသပ္ရပ္စြာ ေရးမွတ္ေျဖဆိုတတ္ၿပီးယဥ္ေက်းတဲ့သူလည္းျဖစ္သည္။သူကား တစ္တန္းလံုး ႏွင့္လည္း သင့္ျမတ္သူ ျဖစ္သည္ ” ဒုတိယတန္းဆရာမက်ျပန္ေတာ့ ” တက္တူသည္ အလြန္ထူးခြၽန္ေသာ ေက်ာင္းသားတစ္ေယာက္ျဖစ္သည္။သူ႕အတန္းေဖာ္မ်ားကလည္း သူ႕ကို အလြန္ခ်စ္ခင္ၾကသည္။သို႔ရာတြင္သူ႕မိခင္မွာနာတာရွည္ေရာဂါကို ေသလုေမ်ာပါးခံစားေနရသည္ျဖစ္ရာတက္တူမွာ စိတ္ထိခိုက္ေနပံုရသည္။တက္တူအဖို႔ အိမ္တြင္ေနရေသာ ဘဝသည္ ပင္ပန္းဆင္းရဲျခင္း ႀကီးေနေလာက္ေပသည္ ” တတိယတန္း ဆရာမကလည္း ” မိခင္တိမ္းပါးသြားျခင္းက တတ္တူအတြက္ေရႊေတာင္ႀကီး ၿပိဳျခင္း ျဖစ္ပါလိမ့္မည္။သူက အရြယ္ႏွင့္ မမွ်ေအာင္ သူ႕စိတ္သူထိန္းကာ ေက်ာင္းစာမွာေရာ၊ပတ္ဝန္းက်င္ႏွင့္ပါအဆင္ေျပေအာင္ အတက္ႏိုင္ဆံုး ႀကိဳးစားအားထုတ္ရွာသည္။သူ႕ဖခင္ကမူ သူ႕အေပၚအေလးထားပံု မရလွေခ်။သူ႕အတြက္ ေက်ာင္းက တစ္ခုခု ပံ့ပိုးမေပးႏိုင္လွ်င္ တက္တူ၏အနာဂတ္ထိခိုက္လာမည့္ အလားအလာမ်ားရိွေပသည္ ” စတုတၳတန္းဆရာမ က်ျပန္ေတာ့လည္း ” တက္တူကား တစ္ေယာက္တည္း ေငးတိေငးငိုင္သာ ေနတတ္ေလသည္။ေက်ာင္းစာကိုလည္း စိတ္ ဝင္စားပံု မရပါ။
သူ႕မွာ သူငယ္ခ်င္းလည္း မ်ားမ်ားစားစားမရိွပါ။တစ္ခါတစ္ေလ စာသင္ခ်ိန္၌ပင္ အတန္းထဲတြင္အိပ္ေပ်ာ္ေနတတ္ေပသည္ ” ဒါေတြကို ဖတ္ၿပီးတဲ့အခါမွာေတာ့ ေဒၚသီတာေဆြဟာ တက္တူရဲ႕ျပသာနာေတြကို သေဘာေပါက္သြား သလို သူ႕ကိုသူလည္း အေတာ္အရွက္ရသြားတယ္။ပိုဆိုးသြားတာက သီတင္းကြၽတ္ကာလမွာ သူ႕ တပည့္ေတြက လာကန္ေတာ့ၾကတဲ့ အခ်ိန္မွာပါ။တပည့္ေလးေတြဟာ စကၠဴအေရာင္လြင္လြင္ေလးေတြ၊ဖဲႀကိဳးေရာင္လွလွေလးေတြ ထုပ္ပိုးခ်ည္ေႏွာင္ထားတဲ့အထုပ္ႀကီး အထုပ္ငယ္ေတြနဲ႔ သူ႕ကို လာကန္ေတာ့ၾကတယ္။တက္တူေလးရဲ႕ အထုပ္က်ေတာ့ အဲဒီလိုမဟုတ္ဘူး။ ထုပ္ပိုးလာတာကိုက ဖ႐ိုဖရဲနဲ႔၊ကုန္စံုဆိုင္မွာေဆးဝယ္ရင္ ဆိုင္ကထုပ္ေပးတတ္ၿမဲ စကၠဴအညိဳနဲ႔ ထုပ္လာ တာ။အေဟာင္းကို ျပန္သံုးထားေတာ့ စကၠဴကလည္းတြန္႔လို႔ ေက်လို႔ရယ္။ ေဒၚသီတာေဆြဟာ အျခားလက္ေဆာင္လွလွေလးေတြၾကားက တက္တူရဲ႕ အထုပ္ကေလးကို ရင္နင့္ နင့္နဲ႔ ဆြဲယူလိုက္ၿပီး ခ်က္ခ်င္းပဲ ဖြင့္ၾကည့္လိုက္ပါတယ္။ဖြင့္လိုက္တဲ့အခါ ဥႆဖရားလက္ေကာက္ ေလးတစ္ခုနဲ႔ ေရေမႊးပုလင္းအေဟာင္းေလးတစ္လံုးထြက္လာတာမို႔ ေက်ာင္းသားတစ္ခ်ဳိ႕ ရယ္လိုက္ၾက တယ္။ရယ္ဆို ဥႆဖရားလက္ေကာက္ေလးမွာကဥႆဖရားအပြင့္ေလးေတြ ေစ့ေစ့ငွငွ မရိွေတာ့ပဲ အခ်ဳိ႕ေနရာေတြမွာ ကြက္တိကြက္က်ား ျဖစ္ေနသလိုေရေမႊးပုလင္းထဲမွာလည္း ေရေမႊးက ဖင္ကပ္သာ သာ ေလးပံုတစ္ပံုေလာက္ပဲ က်န္ေတာ့တာကိုး။
ဒါေပမယ့္ ေဒၚသီတာေဆြက လက္ေကာက္ ေလးကလွလိုက္တာလို႔ အသံက်ယ္က်ယ္ေရရြတ္လိုက္ၿပီး လက္မွာခ်က္ခ်င္း ေကာက္ဝတ္လိုက္တာမို႔ ရယ္ေနသူေတြလည္း အရိွန္သပ္သြားတယ္။လက္ေကာက္ေလးကို ဝတ္ၿပီးတာနဲ႔ တက္တူေပးတဲ့ ေရေမႊးေလးကိုလည္း သူ႕လက္ေကာက္ဝတ္မွာဆြတ္လိုက္ျပန္ပါတယ္။ အဲဒီေန႔က ေက်ာင္းဆင္းေတာ့ တက္တူဟာခါတိုင္းလို အတန္းထဲက ခ်က္ခ်င္းမျပန္ေသးဘဲ ခဏ ေစာင့္ေနတယ္။လူရွင္းေတာ့ ေဒၚသီတာေဆြ႕အနားကိုေရာက္လာၿပီး ” ဆရာမရယ္…ဒီေန႔ ဆရာမဆီက ရတဲ့အနံ႔က သားေမေမရဲ႕ကိုယ္နံ႔အတိုင္းပါပဲဗ်ာ “လို႔ေျပာေလရဲ႕။ ေမာင္တက္တူဟာ သည္စကားကိုေျပာၿပီးတဲ့ေနာက္ ေက်ာင္းခန္းထဲကေန ထြက္သြားပါတယ္။ က်န္ရစ္သူ ေဒၚသီတာေဆြမွာေတာ့ မ်က္ရည္ေတြေတြက်လာရတဲ့အျပင္ တ႐ံႈ႕႐ံႈ႕ေတာင္ ငိုမိတဲ့အထိပါပဲ။ အဲဒီေန႔ကစၿပီး ေဒၚသီတာေဆြဟာ အေရး၊အဖတ္၊အတြက္ေတြ သင္ၾကားပို႔ခ်ေနတာမ်ားကို လံုးလံုးစြန္႔လႊတ္လိုက္ၿပီး ကေလးငယ္မ်ားကို သင္ၾကားပို႔ခ်ေပးတဲ့အလုပ္ကို စလုပ္ပါေတာ့တယ္။ ထို႔အျပင္ ေမာင္တက္တူကိုလည္း ေသေသခ်ာခ်ာ ဂ႐ုတစိုက္ သင္ၾကားေပးပါတယ္။သင္ရင္းနဲ႔ ေမာင္တက္တူရဲ႕ ဦးေႏွာက္ဟာလည္း သိသိသာသာႏိုးၾကားလာတာကို ေဒၚသီတာေဆြ ေတြ႕လာရတယ္။ ဆရာမက အားေပးေလ ၊တက္တူရဲ႕ ဦးေႏွာက္ကသြက္လတ္ထက္ျမတ္လာေလပါပဲ။
စာသင္ႏွစ္ ကုန္ ဆံုးခ်ိန္မွာေတာ့ တက္တူဟာ ေဒၚသီတာေဆြအတန္းရဲ႕ အေတာ္ဆံုးကေလးေတြထဲက တစ္ေယာက္ျဖစ္ လာပါေတာ့တယ္။ တပည့္တိုင္းကို အယုတ္အလတ္အျမတ္မေရြး ခ်စ္ခင္ပါတယ္ဆိုတဲ့ ေဒၚသီတာေဆြ႕ မုသား ဟာ ယခုဆို မုသားမွန္း ပိုလို႔ေတာင္ေသခ်ာလို႔သြားပါတယ္။ေသခ်ာဆို တက္တူေလးက ေဒၚသီတာေဆြရဲ႕ အခ်စ္ဆံုး တပည့္ေလးတစ္ေယာက္ ျဖစ္လာခဲ့ၿပီကိုး။ ေနာက္တစ္ႏွစ္အၾကာမွာေတာ့ ေဒၚသီတာေဆြ၏ အခန္းတံခါးေအာက္ေျခမွာ တက္တူရဲ႕ စာတို ေလးတစ္ေစာင္ ေရာက္ေနတယ္။စာတိုေလးထဲမွာေတာ့ဆရာမဟာ သူ႕ဘဝမွာၾကံဳခဲ့ဖူးသမွ် ဆရာ၊ဆရာမေတြအားလံုးအနက္မွာ အျမတ္ဆံုးဆရာပါပဲ လို႔ေရးထားပါတယ္။ ေနာက္ထပ္ ေျခာက္ႏွစ္အၾကာမွာလည္းေဒၚသီတာေဆြဟာ တက္တူဆီက စာေလးတစ္ေစာင္ ရျပန္တယ္။
စာထဲမွာ သူဟာ အထက္တန္းေက်ာင္းၿပီးသြားၿပီျဖစ္ေၾကာင္း၊ အတန္းထဲမွာ တတိယရခဲ့ ေၾကာင္းနဲ႔ သူ႕ဘဝမွာ ႀကံဳဖူးသမွ် ဆရာ၊ဆရာမမ်ားအားလံုးအနက္မွာ ဆရာမေဒၚသီတာေဆြကသာ အျမတ္ဆံုးဆရာ ပါပဲ လို႔ေရးထားပါတယ္။ေနာက္ထပ္ေလးႏွစ္အၾကာမွာ ေဒၚသီတာေဆြ႕ ထံ တက္တူရဲ႕စာ ေရာက္လာျပန္တယ္။စာထဲမွာ ဘြဲ႕ရေတာ့မယ့္အေၾကာင္းနဲ႔ ဆရာ၊ ဆရာမေတြထဲမွာ ဆရာမေဒၚသီတာေဆြသာ အျမတ္ဆံုးလို႔ ေရးထားျပန္တယ္။ အဲဒီေနာက္ ေနာက္ထပ္ေလးႏွစ္အၾကာမွာစာတစ္ေစာင္ ထပ္ေရာက္လာျပန္တယ္။
သည္တစ္ ႀကိမ္မွာေတာ့ ပထမဘြဲ႕ရရိွၿပီးေၾကာင္းနဲ႔ ဆက္ႀကိဳးစားဖို႔အေၾကာင္း ေရးထားတယ္။ဒါ့အျပင္ ဆရာမေဒၚသီ တာေဆြဟာ သူ႕ရဲ႕ အျမတ္ဆံုးနဲ႔ အခ်စ္ဆံုးဆရာျဖစ္ေၾကာင္း မျဖစ္မေန ထည့္ေရးထားတယ္။ သည္တစ္ႀကိမ္ေတာ့ စာရဲ႕ေအာက္ေျခမွာထိုးထားတဲ့ လက္မွတ္က နည္းနည္းရွည္တယ္။ ” သက္ထြန္းဆက္ ” MD တဲ့။ ( MD ဆိုတာဆရာဝန္ဘြဲ႕ပါ) ဟုတ္ပါ့။တက္တူဆိုတာ သူ႕ငယ္နာ မည္ပဲဟာ။ေက်ာင္းနာမည္က သက္ထြန္းဆက္ ပဲ။ ဇာတ္လမ္းက မဆံုးေသးပါဘူး။ အဲဒီႏွစ္ေႏြဦးမွာ ေဒၚသီတာေဆြ႕ထံ စာတစ္ေစာင္ထပ္ေရာက္လာျပန္တယ္။တက္တူဆီကပါပဲ။ မိန္းကေလးတစ္ေယာက္နဲ႔ လက္ထပ္ေတာ့မယ့္အေၾကာင္းေရးထားတာပါ။
သူ႕ဖခင္က လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ႏွစ္ က ကြယ္လြန္သြားၿပီ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ဆရာမက သူတို႔သားရဲ႕မိခင္အျဖစ္ သူတို႔မဂၤလာေဆာင္ကို ႂကြေရာက္ ခ်ီးျမႇင့္ေပးမယ္ဆိုရင္ သိပ္ေကာင္းမွာပဲတဲ့။ေဒၚသီတာေဆြလား…….. ဟုတ္ကဲ့….တက္တူေခၚ ေဒါက္တာသက္ထြန္းဆက္ရဲ႕ မဂၤလာပြဲကို ႂကြေရာက္ခ်ီးျမႇင့္ခဲ့တာ အေသ အခ်ာေပါ့ ခင္ဗ်ာ။ ေဒၚသီတာေဆြက ဘာလုပ္တယ္မွတ္လဲ…… ဥႆဖရားပြင့္ေလးေတြ လပ္ေနလို႔ ကြက္တိကြက္ က်ားျဖစ္ေနတဲ့ လက္ေကာက္ေလးကို ဝတ္သြားတယ္ခင္ဗ်။
ဒါတင္ဘယ္ကမလဲ၊တက္တူရင္ထဲမွာ တသသ နဲ႔ အမွတ္ရေနဆဲ သူ႕မိခင္ဆြတ္ေနက် ေရေမႊးအမ်ဳိးအစားကိုလည္း မေမ့မေလ်ာ့ ဆြတ္လို႔ သြားလိုက္ပါတယ္။ မဂၤလာေဆာင္ကို ေရာက္တဲ့အခါမွာေတာ့ေဒါက္တာ သက္ထြန္းဆက္နဲ႔ ဆရာမေဒၚသီတာေဆြ တို႔ဟာ တကယ့္သားအမိလို တစ္ေယာက္ကိုတစ္ေယာက္ တင္းတင္းၾကပ္ၾကပ္ ဖက္ထားမိလိုက္ၾက တယ္။ေဒါက္တာ သက္ထြန္းဆက္က သူ႕ငါးတန္းဆရာမကို ခပ္တိုးတိုးေျပာတယ္။ ” ေက်းဇူးႀကီးလွပါတယ္ ဆရာမရယ္……ကြၽန္ေတာ့္ကို ဆရာမ ယံုယံုၾကည္ၾကည္ ရိွခဲ့တဲ့အ တြက္ ဆရာမကို ကြၽန္ေတာ္ အရမ္းေက်းဇူးတင္ပါတယ္….ကြၽန္ေတာ့္မွာ အစြမ္းအစရိွတယ္၊ႀကိဳး စားရင္ ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ ခံစားလာရေအာင္ လုပ္ေပးခဲ့တဲ့အတြက္လည္း အရမ္းကိုေက်းဇူးတင္ပါတယ္ ဆရာမရယ္ ” မ်က္ရည္ေတြဝိုင္းေနတဲ့ ေဒၚသီတာေဆြလည္း ခပ္တိုးတိုးျပန္ေျပာလိုက္ပါတယ္။ ” ေမာင္တက္တူးရယ္…သားမွားေနၿပီ…..ဆရာမက သားကို သင္ေပးခဲ့တာ မဟုတ္ပါဘူးကြယ္… သားကသာ ဆရာမကို သင္ေပးခဲ့တာပါ…သာကသာ ဆရာမကို ႀကိဳးစားရင္ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္လို႔ သင္ေပးခဲ့တာပါကြယ္….သားနဲ႔မဆံုရခင္တုန္းကဆရာမ စာမသင္တတ္ခဲ့ဘူး သားရဲ႕……….”
အတၱေက်ာ္

Len Nupa is Being Attacked!

Len Nupa ကို ခိုးယူရန္ႀကံစည္ျခင္း
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

 ကမာၻ့ ေနရာ အႏွံ့အၿပား၌ ေတြ႔ရေသာ လူထုႏွင့္ ဆိုင္ေသာ သစ္ေတာ (Community Forest)လို႔ ေျပာဆို ေခၚေဝၚၾကေသာ ေတာအုပ္ ေတာနက္၊ သစ္ပင္ ထူထပ္ေသာ အရပ္ ႏွင့္ ရႈခင္းလွပၿပီး ရာသီဥတုကို ထိန္းခ်ဳပ္ ေပးေသာ ေနရာ အခိ်ိဳ႕ ကို ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ ရန္ အေရးႀကီးေၾကာင္း ကိုနားလည္ သေဘာေပါက္ ပါသည္။

Falam Prospect Workshop လို႔ အမည္ တပ္ေခၚ ထား တဲ့ အစည္းအေဝး ကို ဇူလိုင္လ ၇ ရက္ေန႔က ျပဳလုပ္ က်င္းပခဲ့ရာ ဖလမ္းလူထု က "ဖလမ္း ၿမိဳ႕နယ္အတြင္း ၌ တည္ရွိေနေသာ Buannel ကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ သစ္ေတာ (reserved forest) လုပ္ဖို႔ ရန္ အစိုးရ ထံ ေတာင္းေလ်ွာက္ သြားရန္ အစီအစဥ္ ရွိေၾကၾကာင္း" ဇူလိုင္လ ၁၀ရက္ေန႔တြင္ the Chinland Herald ဝဘ္ဆိုဒ္ စာမ်က္ႏွာ တြင္ ေဖာ္ျပထား ပါသည္။ သူတို႔ စာမ်က္ႏွာ ထဲမွာ ခ်င္းျပည္နယ္ သစ္ေတာ ဝန္ႀကီး ဦးမန္ဟင္းဒါလ္း က "မၾကာခင္မွာပဲ ဖလမ္းမို႔နယ္ထဲ၌ ရွိေသာ Buannel ႏွင့္ Zatual ေဒသ ကိုလည္း Reserved Forests အျဖစ္ ျပဳလုပ္သြား မည္လို႔ ေျပာၾကားေၾကာင့္" http://www.chinlandherald.com/2018/07/10/falam-peng-sungih-buannel-ram-cu-tahfel-a-si-ding/ ၌ ေရးသားထား ပါသည္။

Buannel လို႔ ဖလမ္း ႏွင့္ တျခား ဘာသာစကားသံုးေသာ လူမိ်ဳး အခိ်ဳ႕ကသာ ေခၚဆို ၾကတာ ျဖစ္ ေပမဲ့ သူ႔ အနီး တစ္ဝိုက္ က ေဒသခံေတြ ကေတာ့ Len Nupa လို႔ ေခၚဆို ၾကတာ ဘိုးေဘး ေဘဘင္ေခတ္ ကတည္း က ျဖစ္ပါသည္။ Buannel က ဖလမ္း ၿမိဳ႕နယ္ ထဲတြင္ တည္ရွိသည္ ဟု အထက္က Chinland Herald ကဆိုထား ပါသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ၎သည္ တီးတိန္ၿမိဳ႕နယ္ အတြင္း၌တည္ရွိေၾကာင္း ကို ေဖၚျပသြားမွာ ျဖစ္ ၿပီး ၿပယ္နယ္အစိုးရထံမွ ေတာင္းယူလို့ အလကား ရယူလို့ ရတဲ့ေနရာ အဟုတ္ေႀကာင္း သိေစအပ္ ပါသည္။

၁. ကပ္တဲလ္ေက်းရြာ ကို ခရစ္ႏွစ္ ၁၈၆၇ ခုႏွစ္တြင္ တည္ေထာင္ၿပီး နယ္စားနယ္ခံ ပူ ထြမ္းေထာင္း (Pu Thuam Thawng) က စိုးစံ အုပ္စိုးကြပ္ကဲခဲ့ သည္။ ဤကပ္တဲလ္ ေက်းရြာ ကို မတည္ထင္မွာ ပူထြမ္းေထာင္း က ဖလမ္း နယ္စားနယ္ခံ ၿဖစ္တဲ့ တာရွြန္း ေစာ္ဘြား ပူ ၾကြမ္ဘိ (Con Bik) ထံ၌ နြားေနာက္ ေကာင္ေရ ၁၂၀ အစား တူမီးေသနတ္ ၁၇လံုး၊ ဆင္စြယ္ တစ္စံု၊ ေမာင္း (အႀကီး) တစ္ခု၊ ရိုးရာေမာင္း(Daak) တစ္စံု၊ နြားေနာက္ ၁ ေကာင္၊ ေၿပာင္ အရွင္ တစ္ေကာင္၊ ႏွင့္ အရွင္ ဖမ္းထားတဲ့ Khuangleng သူႀကီးရဲ့ သမီးေတာ္ Vansing(Vanchhingi) တို့ကို ယူေဆာင္သြားၿပီး ကပ္တဲလ္နယ္ေၿမကို တရားဝင္ ဝယ္ထားပါသည္။ ထိုသို့ ဝယ္ယူရာတြင္ ပါဝင္ေသာ Len Nupa တည္ရွိရာ ေနရာ ၿဖစ္သည့္ Ailam ေတာင္ေႀကာတစ္ေလွ်ာက္ ဆင္းသြားၿပီး Innbuk ေတာင္ အထိ ပါဝင္ပါသည္။ Teeltui Zingsol Vol 1, pp. 9-12.

၂. ၁၉၁၀ ခုႏွစ္တြင္ ဗိုလ္မႉးႀကီး Brigate Luife က ကပ္တဲလ္ နယ္ေျမသတ္မွတ္ျခင္းကို ျပန္လည္ျပဳျပင္၍ "Pangding ေတာင္မွဆင္းသြား ၍ Ailam ေတာင္ေၾကာ (Len Nupa တည္ရွိရာ)သို႔ ဆင္းလာကာ Tuipi ေခ်ာင္း ကို လိုက္ကာ မဏိပူရျမစ္သို႔ ထိုးဆင္းသြားသည္။" Teeltui Zingsol, Vol 2, page 19.

၃.  Appointment Order of Chin Headmen Under Provision of Section 5 of the Chin Hills Regualtion -1896 အရ Deputy Commissioner တာဝန္ထမ္းေဆာင္သည့္ Lt. Col. LE Burne က ၾသဂုတ္လ ၅၊ ၁၉၃၀ ရက္စဲြပါ ထုတ္ျပန္ခ်က္အရ ပူထြမ္းေထာင္း ၏ ေျမးျဖစ္သူ ပူေထာင္းခိုလ်န္း (Pu Thawng Khua Lian) အုပ္ခ်ဴပ္ရန္ (jurisdiction) "Ailam ေတာင္ေၾကာမွ Ailam lui (Len Nupa မွ စီးလာေသာ ေခ်ာင္း ျဖစ္သည့္ Lua lui) အရင္းအထိ၊ Ailam lui မွ ဆင္းကာ Tuipi ေခ်ာင္းႏွင္း ဆံုကာ မဏိပူရျမစ္သို႔ ဆင္းသြားသည္။ (The ridge of Ailam mwell(Mual), to the source of Ailam Lui, (Lua Lui which is the water from Len Nupa) then down Ailam Lui to its confluence with the Tuipi Lui to its confluence with the Manipur River.)" ဟု တိတိက်က် မ်တ္တမ္းတင္ခဲ့သည္။ Teeltui Zingsol, Vol 2, p. 5, 18.

၄. ဒုတိယကမာၻ စစ္ႀကီး အတြင္း ၁၉၄၄ ခုႏွစ္တြင္ Commissioner ပူ ေထာင္းက်င့္ထန္ (Pu Thawng Cin Thang) ႏွင့္ Mr NW Kelly တို႔ ဦးေဆာင္ၿပီး Sukte Independent Army ကို ဖဲြ႔စည္း ၍ ဂ်ပန္စစ္သားေတြကို တိုက္ထုတ္ေနစဥ္ "ကပ္တဲလ္ ေျမ Len Nupa ေဒသတြင္" ေနရာယူထား ေၾကာင္း Pu Tual Khaw Mang က Buannel မွ Len Nupa သို့ အမည္ေပးထား ေသာ Teeltui Zingsol, Vol 2, p. v တြင္ ေဖာ္ျပထား သည္။

၅. Commissioner Pu Tual Khaw Mang (BA.; BL. Advocate) က "Len Nupa ဆိုတဲ့ နာမည္ေက်ာ္ ေဒသ ဟာ ပူ ထြမ္းေထာင္း က ပူ ႂကြမ္ဘိ ထံမွ ဝယ္ယူထားေသာ ေနရာ ေတြထဲ အပါအဝင္ျဖစ္သည္" ဟု Teeltui Zingsol, Vol 2 တြင္ရွင္းျပထားသည္။

၆. ေရွ႕ေန ပူ လ်န္းဇကမ္း (Pu Lian Za Kam) က "ဂ်ပန္စစ္ (ဒုတိယကမာၻစစ္) တံုးက ဝန္ေထာက္ NW Kelly, ပူ ေထာင္းက်င့္ထန္ ႏွင့္ လူ တစ္ခ်ိဳ႕တို႔သည္ မတ္လ ၁၄၊ ၁၉၄၄ ေန႔တြင္ ကပ္တဲလ္ နယ္ Len Nupa မွ Saiek သို႔ ေျပာင္းကာ စစ္ ဌါန (HQ) ထားသည္" ဟု SuangSuang Magazine စာမ်က္ႏွာ ၁၅၂ တြင္ မွတ္တမ္းတင္ထားေလ၏။
၇. ပူထြမ္းေထာင္း ၏ ျမစ္(great-grandson)ျဖစ္သူ ကေလးၿမိဳ႕ရွိ Leipi Baptist Church မွာ အသင္းအုပ္ ဆရာအျဖစ္ အမႈေတာ္ ေဆာင္ရြက္ေနေသာ Rev Sian Za Mung ကလည္း Len Nupa သည္ တီးတိန္ၿမိဳ႕နယ္ ကပ္တဲလ္ ေက်းရြာ ၏ နယ္နိမိတ္ တြင္း တည္ရွိတာမွန္ကန္ေၾကာင္း Teeltui Zingsol Vol 2, p. iv တြင္အတိအလင္း ေဖာ္ျပထားပါသည္။

၈. အုပ္ခ်ုပ္ေရး ဆိုင္ရာ ကိစၥ တိုင္းမွာ လက္စြဲ အေနနွင္႕ အသံုးျပုသည္႕ တီးတိန္ၿမိဳ႕ အေထြေထြ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႉး ရံုး လက္ေအာက္ရွိ နယ္ေျမစရင္း အရ Len Nupa သည္ တီးတိန္ျမို့နယ္ ကပ္တဲလ္ ေက်းရြာအုပ္စု ၏ နယ္ပယ္အတြင္းတြင္ တည္ရွိေၾကာင္း တိတိက်က် ေဖာ္ၫြန္းထား ပါသည္။

Buannel ဟု ေၿပာႀကေသာ Len Nupa ကို ၿမို့နယ္ နယ္နိမိတ္ ကို ေက်ာ္လြန္ကာ ဖလမ္းတို့က ခ်င္းၿပည္နယ္အစိုးရထံမွ အနိင္အထက္ ၿပခိုးယူရန္ ႀကိုးစားၿပီး ေတာင္းေလွ်ာက္ရန္ စီစဥ္သည္ ဟု သံုးသပ္ ပါသည္။
ဒီ Len Nupa ကို အစိုးရ ႏွင့္ အပစ္အခတ္ ၇ပ္စဲေရး စာခ်ူပ္ ခ်ူပ္ဆိုထားေသာ ခ်င္း အမိ်ိးသား တပ္မေတာ္ (CNF) က ၂၀၁၃ ခုနွစ္တြင္ ပိုက္ဆံႏွင့္ ဝယ္ယူရန္ ခ်င္းၿပည္နယ္ အစိုးရထံ စာပို့ ခဲ့ေႀကာင္း https://sianzun.blogspot.com/2014/09/lennupa-leh-cnf.html မွာ ဖတ္ရွူေလ့လာ ႏိုင္ပါသည္။

Unicode:
[Zawgyi]
Len Nupa ကို ခိုးယူရန္ႀကံစည္ျခင္း
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

 ကမာၻ႔ ေနရာ အႏွံ႕အျပား၌ ေတြ႕ရေသာ လူထုႏွင့္ ဆိုင္ေသာ သစ္ေတာ (Community Forest)လို႔ ေျပာဆို ေခၚေဝၚၾကေသာ ေတာအုပ္ ေတာနက္၊ သစ္ပင္ ထူထပ္ေသာ အရပ္ ႏွင့္ ရႈခင္းလွပၿပီး ရာသီဥတုကို ထိန္းခ်ဳပ္ ေပးေသာ ေနရာ အခ်ိဳ႕ ကို ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ ရန္ အေရးႀကီးေၾကာင္း ကိုနားလည္ သေဘာေပါက္ ပါသည္။

Falam Prospect Workshop လို႔ အမည္ တပ္ေခၚ ထား တဲ့ အစည္းအေဝး ကို ဇူလိုင္လ ၇ ရက္ေန႕က ျပဳလုပ္ က်င္းပခဲ့ရာ ဖလမ္းလူထု က "ဖလမ္း ၿမိဳ႕နယ္အတြင္း ၌ တည္ရွိေနေသာ Buannel ကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ သစ္ေတာ (reserved forest) လုပ္ဖို႔ ရန္ အစိုးရ ထံ ေတာင္းေလွ်ာက္ သြားရန္ အစီအစဥ္ ရွိေၾကၾကာင္း" ဇူလိုင္လ ၁၀ရက္ေန႕တြင္ the Chinland Herald ဝဘ္ဆိုဒ္ စာမ်က္ႏွာ တြင္ ေဖာ္ျပထား ပါသည္။ သူတို႔ စာမ်က္ႏွာ ထဲမွာ ခ်င္းျပည္နယ္ သစ္ေတာ ဝန္ႀကီး ဦးမန္ဟင္းဒါလ္း က "မၾကာခင္မွာပဲ ဖလမ္းမို႔နယ္ထဲ၌ ရွိေသာ Buannel ႏွင့္ Zatual ေဒသ ကိုလည္း Reserved Forests အျဖစ္ ျပဳလုပ္သြား မည္လို႔ ေျပာၾကားေၾကာင့္" http://www.chinlandherald.com/2018/07/10/falam-peng-sungih-buannel-ram-cu-tahfel-a-si-ding/ ၌ ေရးသားထား ပါသည္။

Buannel လို႔ ဖလမ္း ႏွင့္ တျခား ဘာသာစကားသုံးေသာ လူမ်ိဳး အခ်ိဳ႕ကသာ ေခၚဆို ၾကတာ ျဖစ္ ေပမဲ့ သူ႕ အနီး တစ္ဝိုက္ က ေဒသခံေတြ ကေတာ့ Len Nupa လို႔ ေခၚဆို ၾကတာ ဘိုးေဘး ေဘဘင္ေခတ္ ကတည္း က ျဖစ္ပါသည္။ Buannel က ဖလမ္း ၿမိဳ႕နယ္ ထဲတြင္ တည္ရွိသည္ ဟု အထက္က Chinland Herald ကဆိုထား ပါသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ၎သည္ တီးတိန္ၿမိဳ႕နယ္ အတြင္း၌တည္ရွိေၾကာင္း ကို ေဖၚျပသြားမွာ ျဖစ္ ၿပီး ျပယ္နယ္အစိုးရထံမွ ေတာင္းယူလို႔ အလကား ရယူလို႔ ရတဲ့ေနရာ အဟုတ္ေၾကာင္း သိေစအပ္ ပါသည္။

၁. ကပ္တဲလ္ေက်း႐ြာ ကို ခရစ္ႏွစ္ ၁၈၆၇ ခုႏွစ္တြင္ တည္ေထာင္ၿပီး နယ္စားနယ္ခံ ပူ ထြမ္းေထာင္း (Pu Thuam Thawng) က စိုးစံ အုပ္စိုးကြပ္ကဲခဲ့ သည္။ ဤကပ္တဲလ္ ေက်း႐ြာ ကို မတည္ထင္မွာ ပူထြမ္းေထာင္း က ဖလမ္း နယ္စားနယ္ခံ ျဖစ္တဲ့ တာရွြန္း ေစာ္ဘြား ပူ ႂကြမ္ဘိ (Con Bik) ထံ၌ ႏြားေနာက္ ေကာင္ေရ ၁၂၀ အစား တူမီးေသနတ္ ၁၇လုံး၊ ဆင္စြယ္ တစ္စုံ၊ ေမာင္း (အႀကီး) တစ္ခု၊ ရိုးရာေမာင္း(Daak) တစ္စုံ၊ ႏြားေနာက္ ၁ ေကာင္၊ ေျပာင္ အရွင္ တစ္ေကာင္၊ ႏွင့္ အရွင္ ဖမ္းထားတဲ့ Khuangleng သူႀကီးရဲ႕ သမီးေတာ္ Vansing(Vanchhingi) တို႔ကို ယူေဆာင္သြားၿပီး ကပ္တဲလ္နယ္ေျမကို တရားဝင္ ဝယ္ထားပါသည္။ ထိုသို႔ ဝယ္ယူရာတြင္ ပါဝင္ေသာ Len Nupa တည္ရွိရာ ေနရာ ျဖစ္သည့္ Ailam ေတာင္ေၾကာတစ္ေလွ်ာက္ ဆင္းသြားၿပီး Innbuk ေတာင္ အထိ ပါဝင္ပါသည္။ Teeltui Zingsol Vol 1, pp. 9-12.

၂. ၁၉၁၀ ခုႏွစ္တြင္ ဗိုလ္မႉးႀကီး Brigate Luife က ကပ္တဲလ္ နယ္ေျမသတ္မွတ္ျခင္းကို ျပန္လည္ျပဳျပင္၍ "Pangding ေတာင္မွဆင္းသြား ၍ Ailam ေတာင္ေၾကာ (Len Nupa တည္ရွိရာ)သို႔ ဆင္းလာကာ Tuipi ေခ်ာင္း ကို လိုက္ကာ မဏိပူရျမစ္သို႔ ထိုးဆင္းသြားသည္။" Teeltui Zingsol, Vol 2, page 19.

၃.  Appointment Order of Chin Headmen Under Provision of Section 5 of the Chin Hills Regualtion -1896 အရ Deputy Commissioner တာဝန္ထမ္းေဆာင္သည့္ Lt. Col. LE Burne က ၾသဂုတ္လ ၅၊ ၁၉၃၀ ရက္စြဲပါ ထုတ္ျပန္ခ်က္အရ ပူထြမ္းေထာင္း ၏ ေျမးျဖစ္သူ ပူေထာင္းခိုလ်န္း (Pu Thawng Khua Lian) အုပ္ခ်ဴပ္ရန္ (jurisdiction) "Ailam ေတာင္ေၾကာမွ Ailam lui (Len Nupa မွ စီးလာေသာ ေခ်ာင္း ျဖစ္သည့္ Lua lui) အရင္းအထိ၊ Ailam lui မွ ဆင္းကာ Tuipi ေခ်ာင္းႏွင္း ဆုံကာ မဏိပူရျမစ္သို႔ ဆင္းသြားသည္။ (The ridge of Ailam mwell(Mual), to the source of Ailam Lui, (Lua Lui which is the water from Len Nupa) then down Ailam Lui to its confluence with the Tuipi Lui to its confluence with the Manipur River.)" ဟု တိတိက်က် မ်တ္တမ္းတင္ခဲ့သည္။ Teeltui Zingsol, Vol 2, p. 5, 18.

၄. ဒုတိယကမာၻ စစ္ႀကီး အတြင္း ၁၉၄၄ ခုႏွစ္တြင္ Commissioner ပူ ေထာင္းက်င့္ထန္ (Pu Thawng Cin Thang) ႏွင့္ Mr NW Kelly တို႔ ဦးေဆာင္ၿပီး Sukte Independent Army ကို ဖြဲ႕စည္း ၍ ဂ်ပန္စစ္သားေတြကို တိုက္ထုတ္ေနစဥ္ "ကပ္တဲလ္ ေျမ Len Nupa ေဒသတြင္" ေနရာယူထား ေၾကာင္း Pu Tual Khaw Mang က Buannel မွ Len Nupa သို႔ အမည္ေပးထား ေသာ Teeltui Zingsol, Vol 2, p. v တြင္ ေဖာ္ျပထား သည္။

၅. Commissioner Pu Tual Khaw Mang (BA.; BL. Advocate) က "Len Nupa ဆိုတဲ့ နာမည္ေက်ာ္ ေဒသ ဟာ ပူ ထြမ္းေထာင္း က ပူ ႂကြမ္ဘိ ထံမွ ဝယ္ယူထားေသာ ေနရာ ေတြထဲ အပါအဝင္ျဖစ္သည္" ဟု Teeltui Zingsol, Vol 2 တြင္ရွင္းျပထားသည္။

၆. ေရွ႕ေန ပူ လ်န္းဇကမ္း (Pu Lian Za Kam) က "ဂ်ပန္စစ္ (ဒုတိယကမာၻစစ္) တုံးက ဝန္ေထာက္ NW Kelly, ပူ ေထာင္းက်င့္ထန္ ႏွင့္ လူ တစ္ခ်ိဳ႕တို႔သည္ မတ္လ ၁၄၊ ၁၉၄၄ ေန႕တြင္ ကပ္တဲလ္ နယ္ Len Nupa မွ Saiek သို႔ ေျပာင္းကာ စစ္ ဌါန (HQ) ထားသည္" ဟု SuangSuang Magazine စာမ်က္ႏွာ ၁၅၂ တြင္ မွတ္တမ္းတင္ထားေလ၏။
၇. ပူထြမ္းေထာင္း ၏ ျမစ္(great-grandson)ျဖစ္သူ ကေလးၿမိဳ႕ရွိ Leipi Baptist Church မွာ အသင္းအုပ္ ဆရာအျဖစ္ အမႈေတာ္ ေဆာင္႐ြက္ေနေသာ Rev Sian Za Mung ကလည္း Len Nupa သည္ တီးတိန္ၿမိဳ႕နယ္ ကပ္တဲလ္ ေက်း႐ြာ ၏ နယ္နိမိတ္ တြင္း တည္ရွိတာမွန္ကန္ေၾကာင္း Teeltui Zingsol Vol 2, p. iv တြင္အတိအလင္း ေဖာ္ျပထားပါသည္။

၈. အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ဆိုင္ရာ ကိစၥ တိုင္းမွာ လက္စြဲ အေနႏွင့္ အသုံးျပဳသည့္ တီးတိန္ၿမိဳ႕ အေထြေထြ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႉး ႐ုံး လက္ေအာက္ရွိ နယ္ေျမစရင္း အရ Len Nupa သည္ တီးတိန္ၿမိဳ႕နယ္ ကပ္တဲလ္ ေက်း႐ြာအုပ္စု ၏ နယ္ပယ္အတြင္းတြင္ တည္ရွိေၾကာင္း တိတိက်က် ေဖာ္ၫြန္းထား ပါသည္။

Buannel ဟု ေျပာၾကေသာ Len Nupa ကို ၿမိဳ႕နယ္ နယ္နိမိတ္ ကို ေက်ာ္လြန္ကာ ဖလမ္းတို႔က ခ်င္းျပည္နယ္အစိုးရထံမွ အနိင္အထက္ ျပခိုးယူရန္ ႀကိဳးစားၿပီး ေတာင္းေလွ်ာက္ရန္ စီစဥ္သည္ ဟု သုံးသပ္ ပါသည္။
ဒီ Len Nupa ကို အစိုးရ ႏွင့္ အပစ္အခတ္ ၇ပ္စဲေရး စာခ်ဴပ္ ခ်ဴပ္ဆိုထားေသာ ခ်င္း အမ်ိးသား တပ္မေတာ္ (CNF) က ၂၀၁၃ ခုႏွစ္တြင္ ပိုက္ဆံႏွင့္ ဝယ္ယူရန္ ခ်င္းျပည္နယ္ အစိုးရထံ စာပို႔ ခဲ့ေၾကာင္း https://sianzun.blogspot.com/2014/09/lennupa-leh-cnf.html မွာ ဖတ္ရႉေလ့လာ နိုင္ပါသည္။

https://sianzun.blogspot.com/2018/07/len-nupa-is-being-attacked.html

[Unicode]

Len Nupa ကို ခိုးယူရန်ကြံစည်ခြင်း
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

 ကမ္ဘာ့ နေရာ အနှံ့အပြား၌ တွေ့ရသော လူထုနှင့် ဆိုင်သော သစ်တော (Community Forest)လို့ ပြောဆို ခေါ်ဝေါ်ကြသော တောအုပ် တောနက်၊ သစ်ပင် ထူထပ်သော အရပ် နှင့် ရှုခင်းလှပပြီး ရာသီဥတုကို ထိန်းချုပ် ပေးသော နေရာ အချို့ ကို ထိန်းသိမ်း စောင့်ရှောက် ရန် အရေးကြီးကြောင်း ကိုနားလည် သဘောပေါက် ပါသည်။

Falam Prospect Workshop လို့ အမည် တပ်ခေါ် ထား တဲ့ အစည်းအဝေး ကို ဇူလိုင်လ ၇ ရက်နေ့က ပြုလုပ် ကျင်းပခဲ့ရာ ဖလမ်းလူထု က "ဖလမ်း မြို့နယ်အတွင်း ၌ တည်ရှိနေသော Buannel ကို ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ သစ်တော (reserved forest) လုပ်ဖို့ ရန် အစိုးရ ထံ တောင်းလျှောက် သွားရန် အစီအစဉ် ရှိကြေကြာင်း" ဇူလိုင်လ ၁၀ရက်နေ့တွင် the Chinland Herald ဝဘ်ဆိုဒ် စာမျက်နှာ တွင် ဖော်ပြထား ပါသည်။ သူတို့ စာမျက်နှာ ထဲမှာ ချင်းပြည်နယ် သစ်တော ဝန်ကြီး ဦးမန်ဟင်းဒါလ်း က "မကြာခင်မှာပဲ ဖလမ်းမို့နယ်ထဲ၌ ရှိသော Buannel နှင့် Zatual ဒေသ ကိုလည်း Reserved Forests အဖြစ် ပြုလုပ်သွား မည်လို့ ပြောကြားကြောင့်" http://www.chinlandherald.com/2018/07/10/falam-peng-sungih-buannel-ram-cu-tahfel-a-si-ding/ ၌ ရေးသားထား ပါသည်။

Buannel လို့ ဖလမ်း နှင့် တခြား ဘာသာစကားသုံးသော လူမျိုး အချို့ကသာ ခေါ်ဆို ကြတာ ဖြစ် ပေမဲ့ သူ့ အနီး တစ်ဝိုက် က ဒေသခံတွေ ကတော့ Len Nupa လို့ ခေါ်ဆို ကြတာ ဘိုးဘေး ဘေဘင်ခေတ် ကတည်း က ဖြစ်ပါသည်။ Buannel က ဖလမ်း မြို့နယ် ထဲတွင် တည်ရှိသည် ဟု အထက်က Chinland Herald ကဆိုထား ပါသည်။ သို့သော်လည်း ၎င်းသည် တီးတိန်မြို့နယ် အတွင်း၌တည်ရှိကြောင်း ကို ဖေါ်ပြသွားမှာ ဖြစ် ပြီး ပြယ်နယ်အစိုးရထံမှ တောင်းယူလို့ အလကား ရယူလို့ ရတဲ့နေရာ အဟုတ်ကြောင်း သိစေအပ် ပါသည်။

၁. ကပ်တဲလ်ကျေးရွာ ကို ခရစ်နှစ် ၁၈၆၇ ခုနှစ်တွင် တည်ထောင်ပြီး နယ်စားနယ်ခံ ပူ ထွမ်းထောင်း (Pu Thuam Thawng) က စိုးစံ အုပ်စိုးကွပ်ကဲခဲ့ သည်။ ဤကပ်တဲလ် ကျေးရွာ ကို မတည်ထင်မှာ ပူထွမ်းထောင်း က ဖလမ်း နယ်စားနယ်ခံ ဖြစ်တဲ့ တာရှွန်း စော်ဘွား ပူ ကြွမ်ဘိ (Con Bik) ထံ၌ နွားနောက် ကောင်ရေ ၁၂၀ အစား တူမီးသေနတ် ၁၇လုံး၊ ဆင်စွယ် တစ်စုံ၊ မောင်း (အကြီး) တစ်ခု၊ ရိုးရာမောင်း(Daak) တစ်စုံ၊ နွားနောက် ၁ ကောင်၊ ပြောင် အရှင် တစ်ကောင်၊ နှင့် အရှင် ဖမ်းထားတဲ့ Khuangleng သူကြီးရဲ့ သမီးတော် Vansing(Vanchhingi) တို့ကို ယူဆောင်သွားပြီး ကပ်တဲလ်နယ်မြေကို တရားဝင် ဝယ်ထားပါသည်။ ထိုသို့ ဝယ်ယူရာတွင် ပါဝင်သော Len Nupa တည်ရှိရာ နေရာ ဖြစ်သည့် Ailam တောင်ကြောတစ်လျှောက် ဆင်းသွားပြီး Innbuk တောင် အထိ ပါဝင်ပါသည်။ Teeltui Zingsol Vol 1, pp. 9-12.

၂. ၁၉၁၀ ခုနှစ်တွင် ဗိုလ်မှူးကြီး Brigate Luife က ကပ်တဲလ် နယ်မြေသတ်မှတ်ခြင်းကို ပြန်လည်ပြုပြင်၍ "Pangding တောင်မှဆင်းသွား ၍ Ailam တောင်ကြော (Len Nupa တည်ရှိရာ)သို့ ဆင်းလာကာ Tuipi ချောင်း ကို လိုက်ကာ မဏိပူရမြစ်သို့ ထိုးဆင်းသွားသည်။" Teeltui Zingsol, Vol 2, page 19.

၃.  Appointment Order of Chin Headmen Under Provision of Section 5 of the Chin Hills Regualtion -1896 အရ Deputy Commissioner တာဝန်ထမ်းဆောင်သည့် Lt. Col. LE Burne က သြဂုတ်လ ၅၊ ၁၉၃၀ ရက်စွဲပါ ထုတ်ပြန်ချက်အရ ပူထွမ်းထောင်း ၏ မြေးဖြစ်သူ ပူထောင်းခိုလျန်း (Pu Thawng Khua Lian) အုပ်ချူပ်ရန် (jurisdiction) "Ailam တောင်ကြောမှ Ailam lui (Len Nupa မှ စီးလာသော ချောင်း ဖြစ်သည့် Lua lui) အရင်းအထိ၊ Ailam lui မှ ဆင်းကာ Tuipi ချောင်းနှင်း ဆုံကာ မဏိပူရမြစ်သို့ ဆင်းသွားသည်။ (The ridge of Ailam mwell(Mual), to the source of Ailam Lui, (Lua Lui which is the water from Len Nupa) then down Ailam Lui to its confluence with the Tuipi Lui to its confluence with the Manipur River.)" ဟု တိတိကျကျ မျတ်တမ်းတင်ခဲ့သည်။ Teeltui Zingsol, Vol 2, p. 5, 18.

၄. ဒုတိယကမ္ဘာ စစ်ကြီး အတွင်း ၁၉၄၄ ခုနှစ်တွင် Commissioner ပူ ထောင်းကျင့်ထန် (Pu Thawng Cin Thang) နှင့် Mr NW Kelly တို့ ဦးဆောင်ပြီး Sukte Independent Army ကို ဖွဲ့စည်း ၍ ဂျပန်စစ်သားတွေကို တိုက်ထုတ်နေစဉ် "ကပ်တဲလ် မြေ Len Nupa ဒေသတွင်" နေရာယူထား ကြောင်း Pu Tual Khaw Mang က Buannel မှ Len Nupa သို့ အမည်ပေးထား သော Teeltui Zingsol, Vol 2, p. v တွင် ဖော်ပြထား သည်။

၅. Commissioner Pu Tual Khaw Mang (BA.; BL. Advocate) က "Len Nupa ဆိုတဲ့ နာမည်ကျော် ဒေသ ဟာ ပူ ထွမ်းထောင်း က ပူ ကြွမ်ဘိ ထံမှ ဝယ်ယူထားသော နေရာ တွေထဲ အပါအဝင်ဖြစ်သည်" ဟု Teeltui Zingsol, Vol 2 တွင်ရှင်းပြထားသည်။

၆. ရှေ့နေ ပူ လျန်းဇကမ်း (Pu Lian Za Kam) က "ဂျပန်စစ် (ဒုတိယကမ္ဘာစစ်) တုံးက ဝန်ထောက် NW Kelly, ပူ ထောင်းကျင့်ထန် နှင့် လူ တစ်ချို့တို့သည် မတ်လ ၁၄၊ ၁၉၄၄ နေ့တွင် ကပ်တဲလ် နယ် Len Nupa မှ Saiek သို့ ပြောင်းကာ စစ် ဌါန (HQ) ထားသည်" ဟု SuangSuang Magazine စာမျက်နှာ ၁၅၂ တွင် မှတ်တမ်းတင်ထားလေ၏။
၇. ပူထွမ်းထောင်း ၏ မြစ်(great-grandson)ဖြစ်သူ ကလေးမြို့ရှိ Leipi Baptist Church မှာ အသင်းအုပ် ဆရာအဖြစ် အမှုတော် ဆောင်ရွက်နေသော Rev Sian Za Mung ကလည်း Len Nupa သည် တီးတိန်မြို့နယ် ကပ်တဲလ် ကျေးရွာ ၏ နယ်နိမိတ် တွင်း တည်ရှိတာမှန်ကန်ကြောင်း Teeltui Zingsol Vol 2, p. iv တွင်အတိအလင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

၈. အုပ်ချုပ်ရေး ဆိုင်ရာ ကိစ္စ တိုင်းမှာ လက်စွဲ အနေနှင့် အသုံးပြုသည့် တီးတိန်မြို့ အထွေထွေ အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ရုံး လက်အောက်ရှိ နယ်မြေစရင်း အရ Len Nupa သည် တီးတိန်မြို့နယ် ကပ်တဲလ် ကျေးရွာအုပ်စု ၏ နယ်ပယ်အတွင်းတွင် တည်ရှိကြောင်း တိတိကျကျ ဖော်ညွန်းထား ပါသည်။

Buannel ဟု ပြောကြသော Len Nupa ကို မြို့နယ် နယ်နိမိတ် ကို ကျော်လွန်ကာ ဖလမ်းတို့က ချင်းပြည်နယ်အစိုးရထံမှ အနိင်အထက် ပြခိုးယူရန် ကြိုးစားပြီး တောင်းလျှောက်ရန် စီစဉ်သည် ဟု သုံးသပ် ပါသည်။
ဒီ Len Nupa ကို အစိုးရ နှင့် အပစ်အခတ် ၇ပ်စဲရေး စာချူပ် ချူပ်ဆိုထားသော ချင်း အမျိးသား တပ်မတော် (CNF) က ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် ပိုက်ဆံနှင့် ဝယ်ယူရန် ချင်းပြည်နယ် အစိုးရထံ စာပို့ ခဲ့ကြောင်း https://sianzun.blogspot.com/2014/09/lennupa-leh-cnf.html မှာ ဖတ်ရှူလေ့လာ နိုင်ပါသည်။

https://sianzun.blogspot.com/2018/07/len-nupa-is-being-attacked.html

Falam ထဲ ရွိ Buannel by Chinland Herald

Zawgyi Version:

ဖလမ္းၿမိဳ႕နယ္ ထဲတြင္ပါဝင္ေသာ Buannel ေဒသအား တိက်ေသာ အသိအမွတ္ ျပဳျခင္း ရယူႏိုင္ရန္ လူထုကေန အစိုးရ ထံ တင္ျပ ေလွ်ာက္ထား သြားမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ကို CH မွ သိရွိရပါ သည္။

၎ Buannel သည္ ဖလမ္း ႏွင့္ တီးတိန္ စပ္ၾကားတြင္ တည္ရွိၿပီး အဂၤလိပ္ေခတ္ အခ်ိန္တုန္းက နာမည္ သတ္မွတ္ျခင္းသာ ရွိ ၍ နယ္ေျမ နယ္နိမိတ္ ကို ေျမစရင္း ဌါန မွ တာဝန္ယူ ကြင္းဆင္း တိုင္းထြာျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ သြား ရန္ ေလ်ာက္ထားဖို႔ အစီအစဥ္ ရွိသည္။

ဇူလိုင္လ (၇)ရက္ေန႔တြင္ က်င္းပ သြားေသာ Falam Prospect Workshop အစည္းအေဝး တြင္ Tuicirh ေက်းရြာ ဥကၠဌ ျဖစ္သည့္ Pu Hram Kung က "ဘိုးေဘး ေခတ္ ကတည္းက နာမည္ သာ ရွိၿပီး ေျမစရင္း ရံုးကေန နယ္နိမိတ္ တိုင္ထြာျခင္း ျပဳလုပ္ သြားတာ ကို ေတာ့ မသိခဲ့ ဘူး"လို႔ ဆိုသြား ပါသည္။ ထို workshop တြင္ ခ်င္း ျပည္နယ္ သစ္ေတာ ဝန္ႀကီး တာဝန္ ယူေနသည့္ Pu Mang Hen Dal က "မၾကာခင္ မွာ ဖလမ္း ၿမိဳ႕နယ္ထဲ မွာ ရွိေသာ Buannel ႏွင့္ Zatual ေဒသ ေတြကို မိုးႀကိဳး ဝိုင္း(Reserved Forest) အျဖစ္ ျပဳလုပ္ သြား မယ္" ဟု ေျပာၾကား သြား ခဲ့ ပါသည္။

ထိုသိ့ု႔ မိုးႀကိဳး ဝိုင္း အျဖစ္ ျပဳလုပ္ ႏိုင္ ဖို႔ရန္ သစ္ေတာ ဌါန ကေန အနီး အနား ရွိ ေက်းရြာ မ်ား ကေန လူထုထံ သေဘာတူေၾကာင္း နာမည္ စရင္း ေကာက္ယူၿပီး လက္မွတ္ ေရးထိုး ေနတံုး ျဖစ္ၿပီး Zatual ေဒသ(အုပ္စု) က လူထု ေတြကေတာ့ လက္မွတ္ ထိုး ရန္ ညင္းဆန္ ေန ၾကေၾကာင္း သိရပါ သည္။ ခ်င္း ျပည္နယ္ သစ္ေတာ ဌါန ကေတာ့ Buannel ကေန ဧက ၁၂,၀၀၀ ႏွင့္ Zatual ကေန ဧက ၃၈,၀၀၀ တို့ကို မိုးႀကိဳးဝိုင္း အျဖစ္ ျပဳလုပ္ သြားရန္ အစီအစဥ္ ရိွ ပါသည္။

ဒီ ကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး လူႀကီးတစ္ဦး က "Bualpi ျဖစ္ ေစ၊ Angteng ေဒသ မွာ ျဖစ္ေစ သစ္ေတာ ဌါန က မိုးႀကိဳး ဝိုင္း ေတြ ျပဳလုပ္ ၿပီး ေဒသခံ လူထု မဟုတ္ေသာ  ဗမာ ေတြက ေဒသခံ ျပည္သူ အစုအဖဲြ႔ ပိုင္ သစ္ေတာ(Community Forest) တည္ေဆာက္ ရန္ လာေရာက္ ေလွ်ာက္ထား ျခင္း ဟာ ကြၽန္ေတာ္ တို႔ရဲ႕ နယ္ေျမေတြ ဆံုးရႈံးရာ ေရာက္ တယ္" လို႔ ေျပာ သြား ပါသည္။

ဖလမ္း သစ္ေတာ ဦးစီးမႉး က "မိုးႀကိဳးဝိုင္း ျပဳလုပ္ သြား ၿပီ ဆိုရင္ ၿမိဳ႕ခံ လူထု က Community Forest တည္ေဆာက္ ရန္ ေလ်ွာက္ထား လို႔ ရတဲ့ အတြက္ သဘာဝ ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ ဖို႔ အတြက္ ေကာင္းတဲ့ အႀကံအစည္ တစ္ခု ပါ" လို႔ သံုးသပ္ သြား ပါသည္။ Buannel အနီး ၌ ရွိေသာ Khuaimual ေက်းရြာ ဥကၠဌ Pu Kam Khaw Tuan ကေတာ့ "ကြၽန္ေတာ္ တို႕ ကေတာ့ လက္မွတ္ လာ ေကာက္တာ ဟာ ေကာင္း သလား၊ ဆိုး သလား ေတာ့ မသိဘူး။ ဒီကို လာၿပီး လက္မွတ္ ထိုး ခိုင္း လို႔ လက္မွတ္ ေရးထိုး တာ ပါဘဲ" ဟု CH ကို ေျပာၾကား သြား ပါသည္။

သို႔ျဖစ္ ၍ Global Chin(Falam) Organization, ဖလမ္း ၿမိဳ႕မိ ၿမိဳ႕ဖ မ်ား ႏွင့္ ဖလမ္း ၿမိဳ႕ ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ ေရး အဖြဲ႕ တို႔ ပူးေပါင္းၿပီး ဖလမ္း နယ္နိမိတ္ ေကာ္မတီ(Falam Ramri Committee) ကို ဖဲြ႔စည္း ၍ လုပ္ငန္း အစီ အစဥ္ မ်ား ကို ေဆာင္ရြက္ သြားမွာ ျဖစ္ ပါ သည္။

July 10 ရက္ေန႔ က Chinland Herald က ေရးသြား တဲ့ Falam pengsung ih Buannel ram cu tahfel a si ding ကို Len Nupa page မွ အဆီေလ်ာ္ဆံုး ျမန္မာ လို ျပန္ဆို ထား ပါ သည္။

Unicode Version:

ဖလမ်းမြို့နယ် ထဲတွင်ပါဝင်သော Buannel ဒေသအား တိကျသော အသိအမှတ် ပြုခြင်း ရယူနိုင်ရန် လူထုကနေ အစိုးရ ထံ တင်ပြ လျှောက်ထား သွားမည် ဖြစ်ကြောင်း ကို CH မှ သိရှိရပါ သည်။

၎င်း Buannel သည် ဖလမ်း နှင့် တီးတိန် စပ်ကြားတွင် တည်ရှိပြီး အင်္ဂလိပ်ခေတ် အချိန်တုန်းက နာမည် သတ်မှတ်ခြင်းသာ ရှိ ၍ နယ်မြေ နယ်နိမိတ် ကို မြေစရင်း ဌါန မှ တာဝန်ယူ ကွင်းဆင်း တိုင်းထွာခြင်းများ ပြုလုပ် သွား ရန် လျောက်ထားဖို့ အစီအစဉ် ရှိသည်။

ဇူလိုင်လ (၇)ရက်နေ့တွင် ကျင်းပ သွားသော Falam Prospect Workshop အစည်းအဝေး တွင် Tuicirh ကျေးရွာ ဥက္ကဌ ဖြစ်သည့် Pu Hram Kung က "ဘိုးဘေး ခေတ် ကတည်းက နာမည် သာ ရှိပြီး မြေစရင်း ရုံးကနေ နယ်နိမိတ် တိုင်ထွာခြင်း ပြုလုပ် သွားတာ ကို တော့ မသိခဲ့ ဘူး"လို့ ဆိုသွား ပါသည်။ ထို workshop တွင် ချင်း ပြည်နယ် သစ်တော ဝန်ကြီး တာဝန် ယူနေသည့် Pu Mang Hen Dal က "မကြာခင် မှာ ဖလမ်း မြို့နယ်ထဲ မှာ ရှိသော Buannel နှင့် Zatual ဒေသ တွေကို မိုးကြိုး ဝိုင်း(Reserved Forest) အဖြစ် ပြုလုပ် သွား မယ်" ဟု ပြောကြား သွား ခဲ့ ပါသည်။

ထိုသိ့ု့ မိုးကြိုး ဝိုင်း အဖြစ် ပြုလုပ် နိုင် ဖို့ရန် သစ်တော ဌါန ကနေ အနီး အနား ရှိ ကျေးရွာ များ ကနေ လူထုထံ သဘောတူကြောင်း နာမည် စရင်း ကောက်ယူပြီး လက်မှတ် ရေးထိုး နေတုံး ဖြစ်ပြီး Zatual ဒေသ(အုပ်စု) က လူထု တွေကတော့ လက်မှတ် ထိုး ရန် ညင်းဆန် နေ ကြကြောင်း သိရပါ သည်။ ချင်း ပြည်နယ် သစ်တော ဌါန ကတော့ Buannel ကနေ ဧက ၁၂,၀၀၀ နှင့် Zatual ကနေ ဧက ၃၈,၀၀၀ တို့ကို မိုးကြိုးဝိုင်း အဖြစ် ပြုလုပ် သွားရန် အစီအစဉ် ရှိ ပါသည်။

ဒီ ကိစ္စနှင့် ပတ်သက်ပြီး လူကြီးတစ်ဦး က "Bualpi ဖြစ် စေ၊ Angteng ဒေသ မှာ ဖြစ်စေ သစ်တော ဌါန က မိုးကြိုး ဝိုင်း တွေ ပြုလုပ် ပြီး ဒေသခံ လူထု မဟုတ်သော  ဗမာ တွေက ဒေသခံ ပြည်သူ အစုအဖွဲ့ ပိုင် သစ်တော(Community Forest) တည်ဆောက် ရန် လာရောက် လျှောက်ထား ခြင်း ဟာ ကျွန်တော် တို့ရဲ့ နယ်မြေတွေ ဆုံးရှုံးရာ ရောက် တယ်" လို့ ပြော သွား ပါသည်။

ဖလမ်း သစ်တော ဦးစီးမှူး က "မိုးကြိုးဝိုင်း ပြုလုပ် သွား ပြီ ဆိုရင် မြို့ခံ လူထု က Community Forest တည်ဆောက် ရန် လျှောက်ထား လို့ ရတဲ့ အတွက် သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်း စောင့်ရှောက် ဖို့ အတွက် ကောင်းတဲ့ အကြံအစည် တစ်ခု ပါ" လို့ သုံးသပ် သွား ပါသည်။ Buannel အနီး ၌ ရှိသော Khuaimual ကျေးရွာ ဥက္ကဌ Pu Kam Khaw Tuan ကတော့ "ကျွန်တော် တို့ ကတော့ လက်မှတ် လာ ကောက်တာ ဟာ ကောင်း သလား၊ ဆိုး သလား တော့ မသိဘူး။ ဒီကို လာပြီး လက်မှတ် ထိုး ခိုင်း လို့ လက်မှတ် ရေးထိုး တာ ပါဘဲ" ဟု CH ကို ပြောကြား သွား ပါသည်။

သို့ဖြစ် ၍ Global Chin(Falam) Organization, ဖလမ်း မြို့မိ မြို့ဖ များ နှင့် ဖလမ်း မြို့ ထိန်းသိမ်း စောင့်ရှောက် ရေး အဖွဲ့ တို့ ပူးပေါင်းပြီး ဖလမ်း နယ်နိမိတ် ကော်မတီ(Falam Ramri Committee) ကို ဖွဲ့စည်း ၍ လုပ်ငန်း အစီ အစဉ် များ ကို ဆောင်ရွက် သွားမှာ ဖြစ် ပါ သည်။

July 10 ရက်နေ့ က Chinland Herald က ရေးသွား တဲ့ Falam peng sung ih Buannel ram cu tahfel a si ding ကို Len Nupa page မှ အဆီလျော်ဆုံး မြန်မာ လို ပြန်ဆို ထား ပါ သည်။

ဘယ္ဆီကိုမ်ားဒံုးစိုင္းသြားေန

ဆရာမနာမည္က ‘ ေဒၚသီတာေဆြ ‘တပည့္ေလးနာမည္က ‘တက္တူ ‘ ေက်ာင္းစဖြင့္ဖြင့္ခ်င္းေန႔မွာေတာ့ ငါးတန္းရဲ႕အတန္းေရွ႕မွာ ရပ္ရင္း အတန္းပိုင္ဆရာမေလး ေဒၚ သီတာေဆြဟာ သူ႕အတန္းကို မုသားတစ္ခြန္းနဲ႔အစခ်ီလိုက္ပါတယ္။

 တျခားဆရာမေတြလိုပါပဲ။ ေဒၚသီတာေဆြဟာလည္း သူ႕တပည့္ေလးေတြကို ေစ့ေစ့ၾကည့္ရင္း သူ ဟာ တပည့္တိုင္းကို အယုတ္အလတ္အျမတ္မေရြးခ်စ္ခင္ပါတယ္လို႔ ေျပာလိုက္တာပါပဲ။ဒါေပမယ့္ ေဒၚ သီတာေဆြအေနနဲ႔ တပည့္တိုင္းကို အယုတ္အလတ္အျမတ္မေရြး ခ်စ္ခင္ဖို႔ဆိုတာ မလြယ္လွပါဘူး။ အေၾကာင္းကေတာ့ ေရွ႕ဆံုးတန္းက ထိုင္ခံုမွာေလ်ာ့တိေလ်ာ့ရဲနဲ႔ ပံု႔ပံု႔ေလးထိုင္ေနတဲ့ ‘တက္တူ ‘ ဆိုတဲ့ ေက်ာင္းသားေလးတစ္ေယာက္ေၾကာင့္ပါ။
ဒၚသီတာေဆြဟာ အရင္ႏွစ္ကတည္းကတက္တူကို သတိထားမိခဲ့တယ္။သည္ကေလးက အျခားကေလးေတြနဲ႔ ရင္းရင္းႏီွးႏီွး ေဆာ့ကစားေလ့မရိွဘူး။အဝတ္အစားေတြကလည္း ဖိုသီဖတ္သီ။ ေရလည္း ခ်ဳိးမွ ခ်ဳိးရဲ႕လားမသိ။တက္တူကိုၾကည့္ရတာ ေတာ္ေတာ့္ကို ကစုတ္ကတ္နဲ႔။ ဒီႏွစ္ သူ႕အခန္းထဲကို တက္တူ ေရာက္လာတဲ့အခါမွာေတာ့ ေဒၚသီတာေဆြ အေတာ္စိတ္ပ်က္ ေနတယ္။အဆင္ေျပခ်င္ေတာ့ တက္တူရဲ႕ ေလ့က်င့္ခန္းစာအုပ္ေတြကို စစ္ရတဲ့အခါမွာ ေဒၚသီတာေဆြဟာသူ႕ရင္ထဲက အစိုင္အခဲကို ေခ်ဖ်က္ခြင့္ရသြားတယ္။မင္နီထူထူႀကီးနဲ႔ ၾကက္ေျခခတ္အႀကီးႀကီးေတြကို ထင္းထင္းႀကီး ျခစ္လို႔ရသြားတယ္ေလ။တက္တူရဲ႕လပတ္စာေမးပြဲအေျဖလႊာမွာ ‘ ႐ံႈး ‘ ဆိုတဲ့စာလံုးႀကီးကိုေရးခ်လိုက္တာမ်ား အင္မတန္အားရေက်နပ္တဲ့အမူ အရာနဲ႔။
ဒၚသီတာေဆြ အလုပ္ဝင္ေနတဲ့ေက်ာင္းမွာကကေလးေတြရဲ႕ ေနာက္ေၾကာင္းမွတ္တမ္းေတြကို ဆရာ ေတြက မျဖစ္မေန သံုးသပ္ၾကရတယ္။အခုႏွစ္ ကေလးေတြရဲ႕ ေနာက္ေၾကာင္းကို ျပန္စစ္တဲ့အခါ ေဒၚသီတာေဆြဟာတက္တူရဲ႕ေနာက္ေၾကာင္းကို ေနာက္ဆံုးမွ စစ္တယ္။ဒါေပမယ့္ ေနာက္ဆံုးမွစစ္တဲ့တက္တူရဲ႕ေနာက္ေၾကာင္း ကို လွန္လိုက္တာနဲ႔ တၿပိဳင္နက္ ေဒၚသီတာေဆြ ပါးစပ္အေဟာင္းသားျဖစ္သြားပါေတာ့တယ္။ တက္တူရဲ႕ ပထမတန္းဆရာမက ဒီလိုေရးထားတယ္။
”ေမာင္တက္တူသည္ ဉာဏ္ထက္ျမတ္ၿပီးေပ်ာ္ေပ်ာ္ရႊင္ရႊင္ ေနတတ္သူျဖစ္သည္။ေက်ာင္းစာမ်ား ကို သန္႔ရွင္းသပ္ရပ္စြာ ေရးမွတ္ေျဖဆိုတတ္ၿပီးယဥ္ေက်းတဲ့သူလည္းျဖစ္သည္။သူကား တစ္တန္းလံုး ႏွင့္လည္း သင့္ျမတ္သူ ျဖစ္သည္ ” ဒုတိယတန္းဆရာမက်ျပန္ေတာ့ ” တက္တူသည္ အလြန္ထူးခြၽန္ေသာ ေက်ာင္းသားတစ္ေယာက္ျဖစ္သည္။သူ႕အတန္းေဖာ္မ်ားကလည္း သူ႕ကို အလြန္ခ်စ္ခင္ၾကသည္။သို႔ရာတြင္သူ႕မိခင္မွာနာတာရွည္ေရာဂါကို ေသလုေမ်ာပါးခံစားေနရသည္ျဖစ္ရာတက္တူမွာ စိတ္ထိခိုက္ေနပံုရသည္။တက္တူအဖို႔ အိမ္တြင္ေနရေသာ ဘဝသည္ ပင္ပန္းဆင္းရဲျခင္း ႀကီးေနေလာက္ေပသည္ ” တတိယတန္း ဆရာမကလည္း ” မိခင္တိမ္းပါးသြားျခင္းက တတ္တူအတြက္ေရႊေတာင္ႀကီး ၿပိဳျခင္း ျဖစ္ပါလိမ့္မည္။သူက အရြယ္ႏွင့္ မမွ်ေအာင္ သူ႕စိတ္သူထိန္းကာ ေက်ာင္းစာမွာေရာ၊ပတ္ဝန္းက်င္ႏွင့္ပါအဆင္ေျပေအာင္ အတက္ႏိုင္ဆံုး ႀကိဳးစားအားထုတ္ရွာသည္။သူ႕ဖခင္ကမူ သူ႕အေပၚအေလးထားပံု မရလွေခ်။သူ႕အတြက္ ေက်ာင္းက တစ္ခုခု ပံ့ပိုးမေပးႏိုင္လွ်င္ တက္တူ၏အနာဂတ္ထိခိုက္လာမည့္ အလားအလာမ်ားရိွေပသည္ ” စတုတၳတန္းဆရာမ က်ျပန္ေတာ့လည္း ” တက္တူကား တစ္ေယာက္တည္း ေငးတိေငးငိုင္သာ ေနတတ္ေလသည္။ေက်ာင္းစာကိုလည္း စိတ္ ဝင္စားပံု မရပါ။သူ႕မွာ သူငယ္ခ်င္းလည္း မ်ားမ်ားစားစားမရိွပါ။တစ္ခါတစ္ေလ စာသင္ခ်ိန္၌ပင္ အတန္းထဲတြင္အိပ္ေပ်ာ္ေနတတ္ေပသည္ ” ဒါေတြကို ဖတ္ၿပီးတဲ့အခါမွာေတာ့ ေဒၚသီတာေဆြဟာ တက္တူရဲ႕ျပသာနာေတြကို သေဘာေပါက္သြား သလို သူ႕ကိုသူလည္း အေတာ္အရွက္ရသြားတယ္။ပိုဆိုးသြားတာက သီတင္းကြၽတ္ကာလမွာ သူ႕ တပည့္ေတြက လာကန္ေတာ့ၾကတဲ့ အခ်ိန္မွာပါ။တပည့္ေလးေတြဟာ စကၠဴအေရာင္လြင္လြင္ေလးေတြ၊ဖဲႀကိဳးေရာင္လွလွေလးေတြ ထုပ္ပိုးခ်ည္ေႏွာင္ထားတဲ့အထုပ္ႀကီး အထုပ္ငယ္ေတြနဲ႔ သူ႕ကို လာကန္ေတာ့ၾကတယ္။တက္တူေလးရဲ႕ အထုပ္က်ေတာ့ အဲဒီလိုမဟုတ္ဘူး။ ထုပ္ပိုးလာတာကိုက ဖ႐ိုဖရဲနဲ႔၊ကုန္စံုဆိုင္မွာေဆးဝယ္ရင္ ဆိုင္ကထုပ္ေပးတတ္ၿမဲ စကၠဴအညိဳနဲ႔ ထုပ္လာ တာ။အေဟာင္းကို ျပန္သံုးထားေတာ့ စကၠဴကလည္းတြန္႔လို႔ ေက်လို႔ရယ္။ ေဒၚသီတာေဆြဟာ အျခားလက္ေဆာင္လွလွေလးေတြၾကားက တက္တူရဲ႕ အထုပ္ကေလးကို ရင္နင့္ နင့္နဲ႔ ဆြဲယူလိုက္ၿပီး ခ်က္ခ်င္းပဲ ဖြင့္ၾကည့္လိုက္ပါတယ္။ဖြင့္လိုက္တဲ့အခါ ဥႆဖရားလက္ေကာက္ ေလးတစ္ခုနဲ႔ ေရေမႊးပုလင္းအေဟာင္းေလးတစ္လံုးထြက္လာတာမို႔ ေက်ာင္းသားတစ္ခ်ဳိ႕ ရယ္လိုက္ၾက တယ္။ရယ္ဆို ဥႆဖရားလက္ေကာက္ေလးမွာကဥႆဖရားအပြင့္ေလးေတြ ေစ့ေစ့ငွငွ မရိွေတာ့ပဲ အခ်ဳိ႕ေနရာေတြမွာ ကြက္တိကြက္က်ား ျဖစ္ေနသလိုေရေမႊးပုလင္းထဲမွာလည္း ေရေမႊးက ဖင္ကပ္သာ သာ ေလးပံုတစ္ပံုေလာက္ပဲ က်န္ေတာ့တာကိုး။
ဒါေပမယ့္ ေဒၚသီတာေဆြက လက္ေကာက္ ေလးကလွလိုက္တာလို႔ အသံက်ယ္က်ယ္ေရရြတ္လိုက္ၿပီး လက္မွာခ်က္ခ်င္း ေကာက္ဝတ္လိုက္တာမို႔ ရယ္ေနသူေတြလည္း အရိွန္သပ္သြားတယ္။လက္ေကာက္ေလးကို ဝတ္ၿပီးတာနဲ႔ တက္တူေပးတဲ့ ေရေမႊးေလးကိုလည္း သူ႕လက္ေကာက္ဝတ္မွာဆြတ္လိုက္ျပန္ပါတယ္။ အဲဒီေန႔က ေက်ာင္းဆင္းေတာ့ တက္တူဟာခါတိုင္းလို အတန္းထဲက ခ်က္ခ်င္းမျပန္ေသးဘဲ ခဏ ေစာင့္ေနတယ္။လူရွင္းေတာ့ ေဒၚသီတာေဆြ႕အနားကိုေရာက္လာၿပီး ” ဆရာမရယ္…ဒီေန႔ ဆရာမဆီက ရတဲ့အနံ႔က သားေမေမရဲ႕ကိုယ္နံ႔အတိုင္းပါပဲဗ်ာ “လို႔ေျပာေလရဲ႕။ ေမာင္တက္တူဟာ သည္စကားကိုေျပာၿပီးတဲ့ေနာက္ ေက်ာင္းခန္းထဲကေန ထြက္သြားပါတယ္။
 က်န္ရစ္သူ ေဒၚသီတာေဆြမွာေတာ့ မ်က္ရည္ေတြေတြက်လာရတဲ့အျပင္ တ႐ံႈ႕႐ံႈ႕ေတာင္ ငိုမိတဲ့အထိပါပဲ။ အဲဒီေန႔ကစၿပီး ေဒၚသီတာေဆြဟာ အေရး၊အဖတ္၊အတြက္ေတြ သင္ၾကားပို႔ခ်ေနတာမ်ားကို လံုးလံုးစြန္႔လႊတ္လိုက္ၿပီး ကေလးငယ္မ်ားကို သင္ၾကားပို႔ခ်ေပးတဲ့အလုပ္ကို စလုပ္ပါေတာ့တယ္။ ထို႔အျပင္ ေမာင္တက္တူကိုလည္း ေသေသခ်ာခ်ာ ဂ႐ုတစိုက္ သင္ၾကားေပးပါတယ္။သင္ရင္းနဲ႔ ေမာင္တက္တူရဲ႕ ဦးေႏွာက္ဟာလည္း သိသိသာသာႏိုးၾကားလာတာကို ေဒၚသီတာေဆြ ေတြ႕လာရတယ္။ ဆရာမက အားေပးေလ ၊တက္တူရဲ႕ ဦးေႏွာက္ကသြက္လတ္ထက္ျမတ္လာေလပါပဲ။စာသင္ႏွစ္ ကုန္ ဆံုးခ်ိန္မွာေတာ့ တက္တူဟာ ေဒၚသီတာေဆြအတန္းရဲ႕ အေတာ္ဆံုးကေလးေတြထဲက တစ္ေယာက္ျဖစ္ လာပါေတာ့တယ္။ တပည့္တိုင္းကို အယုတ္အလတ္အျမတ္မေရြး ခ်စ္ခင္ပါတယ္ဆိုတဲ့ ေဒၚသီတာေဆြ႕ မုသား ဟာ ယခုဆို မုသားမွန္း ပိုလို႔ေတာင္ေသခ်ာလို႔သြားပါတယ္။ေသခ်ာဆို တက္တူေလးက ေဒၚသီတာေဆြရဲ႕ အခ်စ္ဆံုး တပည့္ေလးတစ္ေယာက္ ျဖစ္လာခဲ့ၿပီကိုး။ ေနာက္တစ္ႏွစ္အၾကာမွာေတာ့ ေဒၚသီတာေဆြ၏ အခန္းတံခါးေအာက္ေျခမွာ တက္တူရဲ႕ စာတို ေလးတစ္ေစာင္ ေရာက္ေနတယ္။စာတိုေလးထဲမွာေတာ့ဆရာမဟာ သူ႕ဘဝမွာၾကံဳခဲ့ဖူးသမွ် ဆရာ၊ဆရာမေတြအားလံုးအနက္မွာ အျမတ္ဆံုးဆရာပါပဲ လို႔ေရးထားပါတယ္။
 ေနာက္ထပ္ ေျခာက္ႏွစ္အၾကာမွာလည္းေဒၚသီတာေဆြဟာ တက္တူဆီက စာေလးတစ္ေစာင္ ရျပန္တယ္။စာထဲမွာ သူဟာ အထက္တန္းေက်ာင္းၿပီးသြားၿပီျဖစ္ေၾကာင္း၊ အတန္းထဲမွာ တတိယရခဲ့ ေၾကာင္းနဲ႔ သူ႕ဘဝမွာ ႀကံဳဖူးသမွ် ဆရာ၊ဆရာမမ်ားအားလံုးအနက္မွာ ဆရာမေဒၚသီတာေဆြကသာ အျမတ္ဆံုးဆရာ ပါပဲ လို႔ေရးထားပါတယ္။ေနာက္ထပ္ေလးႏွစ္အၾကာမွာ ေဒၚသီတာေဆြ႕ ထံ တက္တူရဲ႕စာ ေရာက္လာျပန္တယ္။စာထဲမွာ ဘြဲ႕ရေတာ့မယ့္အေၾကာင္းနဲ႔ ဆရာ၊ ဆရာမေတြထဲမွာ ဆရာမေဒၚသီတာေဆြသာ အျမတ္ဆံုးလို႔ ေရးထားျပန္တယ္။ အဲဒီေနာက္ ေနာက္ထပ္ေလးႏွစ္အၾကာမွာစာတစ္ေစာင္ ထပ္ေရာက္လာျပန္တယ္။သည္တစ္ ႀကိမ္မွာေတာ့ ပထမဘြဲ႕ရရိွၿပီးေၾကာင္းနဲ႔ ဆက္ႀကိဳးစားဖို႔အေၾကာင္း ေရးထားတယ္။ဒါ့အျပင္ ဆရာမေဒၚသီ တာေဆြဟာ သူ႕ရဲ႕ အျမတ္ဆံုးနဲ႔ အခ်စ္ဆံုးဆရာျဖစ္ေၾကာင္း မျဖစ္မေန ထည့္ေရးထားတယ္။ သည္တစ္ႀကိမ္ေတာ့ စာရဲ႕ေအာက္ေျခမွာထိုးထားတဲ့ လက္မွတ္က နည္းနည္းရွည္တယ္။ ” သက္ထြန္းဆက္ ” MD တဲ့။ ( MD ဆိုတာဆရာဝန္ဘြဲ႕ပါ) ဟုတ္ပါ့။တက္တူဆိုတာ သူ႕ငယ္နာ မည္ပဲဟာ။ေက်ာင္းနာမည္က သက္ထြန္းဆက္ ပဲ။ ဇာတ္လမ္းက မဆံုးေသးပါဘူး။
အဲဒီႏွစ္ေႏြဦးမွာ ေဒၚသီတာေဆြ႕ထံ စာတစ္ေစာင္ထပ္ေရာက္လာျပန္တယ္။တက္တူဆီကပါပဲ။ မိန္းကေလးတစ္ေယာက္နဲ႔ လက္ထပ္ေတာ့မယ့္အေၾကာင္းေရးထားတာပါ။သူ႕ဖခင္က လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ႏွစ္ က ကြယ္လြန္သြားၿပီ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ဆရာမက သူတို႔သားရဲ႕မိခင္အျဖစ္ သူတို႔မဂၤလာေဆာင္ကို ႂကြေရာက္ ခ်ီးျမႇင့္ေပးမယ္ဆိုရင္ သိပ္ေကာင္းမွာပဲတဲ့။ေဒၚသီတာေဆြလား…….. ဟုတ္ကဲ့….တက္တူေခၚ ေဒါက္တာသက္ထြန္းဆက္ရဲ႕ မဂၤလာပြဲကို ႂကြေရာက္ခ်ီးျမႇင့္ခဲ့တာ အေသ အခ်ာေပါ့ ခင္ဗ်ာ။ ေဒၚသီတာေဆြက ဘာလုပ္တယ္မွတ္လဲ……ဥႆဖရားပြင့္ေလးေတြ လပ္ေနလို႔ ကြက္တိကြက္ က်ားျဖစ္ေနတဲ့ လက္ေကာက္ေလးကို ဝတ္သြားတယ္ခင္ဗ်။ဒါတင္ဘယ္ကမလဲ၊တက္တူရင္ထဲမွာ တသသ နဲ႔ အမွတ္ရေနဆဲ သူ႕မိခင္ဆြတ္ေနက် ေရေမႊးအမ်ဳိးအစားကိုလည္း မေမ့မေလ်ာ့ ဆြတ္လို႔ သြားလိုက္ပါတယ္။ မဂၤလာေဆာင္ကို ေရာက္တဲ့အခါမွာေတာ့ေဒါက္တာ သက္ထြန္းဆက္နဲ႔ ဆရာမေဒၚသီတာေဆြ တို႔ဟာ တကယ့္သားအမိလို တစ္ေယာက္ကိုတစ္ေယာက္ တင္းတင္းၾကပ္ၾကပ္ ဖက္ထားမိလိုက္ၾက တယ္။
ဒါက္တာ သက္ထြန္းဆက္က သူ႕ငါးတန္းဆရာမကို ခပ္တိုးတိုးေျပာတယ္။ ” ေက်းဇူးႀကီးလွပါတယ္ ဆရာမရယ္……ကြၽန္ေတာ့္ကို ဆရာမ ယံုယံုၾကည္ၾကည္ ရိွခဲ့တဲ့အ တြက္ ဆရာမကို ကြၽန္ေတာ္ အရမ္းေက်းဇူးတင္ပါတယ္….ကြၽန္ေတာ့္မွာ အစြမ္းအစရိွတယ္၊ႀကိဳး စားရင္ ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ ခံစားလာရေအာင္ လုပ္ေပးခဲ့တဲ့အတြက္လည္း အရမ္းကိုေက်းဇူးတင္ပါတယ္ ဆရာမရယ္ ” မ်က္ရည္ေတြဝိုင္းေနတဲ့ ေဒၚသီတာေဆြလည္း ခပ္တိုးတိုးျပန္ေျပာလိုက္ပါတယ္။ ” ေမာင္တက္တူးရယ္…သားမွားေနၿပီ…..ဆရာမက သားကို သင္ေပးခဲ့တာ မဟုတ္ပါဘူးကြယ္… သားကသာ ဆရာမကို သင္ေပးခဲ့တာပါ…သာကသာ ဆရာမကို ႀကိဳးစားရင္ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္လို႔ သင္ေပးခဲ့တာပါကြယ္….သားနဲ႔မဆံုရခင္တုန္းကဆရာမ စာမသင္တတ္ခဲ့ဘူး သားရဲ႕……….”

အတၱေက်ာ္

Discrimination in Myanmar

Gender Discrimination

Civil Society members feel that women were targeted by the military and the government for being a part of ethnic nationality and for being women. Usually, ethnic women meet with pressure that the government puts pressure on them as the military are everywhere in rural area. Women don’t know the law, so they don’t’ know what to do. Sometimes, the women face rape by the military as the women are afraid due to lack of knowledge.

Life Loves Naught!

-Mercy K. Khaute


On the table, by her bedside
A candle dimly flickers and burns.
Anytime now her tears would melt
Frozen in time by memories ago.

Motionless and cold she lays on the bed-
None to admire her feminity and grace
Naked and bare- the flesh now pale,
Her bosom and curves once many had loved!

Her shadow on the wall is all for a friend
And guide that stays along,
Lonely bitter winter wind
Gushes aloud outside her door.

The beat of her heart- heavy and raw.
The room that once echoed with giggles and chuckles,
Picture perfect had hanged in the wooden frames on the wall.
Now all is empty, colorless, dusty and old.

Motionless and still she lays on the bed
Her emotions and thoughts no longer haggle.
Nor, sweat upon the brows that age had wrinkled.
She has indeed been a fighter on her own- all alone.

The winter’s presence is deafeningly loud.
Brooding over her pain at night.
For, in the cold dark night the itching starts;
To scratch her wounds that bleeds afresh.

Motionless and still she really is quite.
The Owls, all in their shelter secured.
The night slips and dawn descends
The candle burns out and so does her soul.

The end did come by- swiftly…daintily…silently… and lonely!!
Source: http://www.zogam.com/twilightzone/poems/2399-life-loves-naught-mercy-k-khaute.html